Όλυμπος, ο Παρθενώνας της ελληνικής φύσεως.

Όλυμπος Θεῶν ἕδος (έδρα των Θεών) Ένα βουνό παγκόσμιο σύμβολο· εμβληματικό της ελληνικής μυθολογίας και του πολιτισμού· διεθνώς διάσημο για τη σπουδαιότητα της φύσης του.
Οι απότομες κλίσεις, οι εντυπωσιακές ορθοπλαγιές που διακόπτονται από βαθιές χαράδρες συνθέτουν εικόνες μοναδικές. Οι ακρότατες απολήξεις, ο Μύτικας (2.918,8 μ.), το Στεφάνι (2.912,3 μ.) και το Σκολιό (2.911 μ.) καθηλώνουν στη θέα τους. Οι ομαλές κορυφές του Αγίου Αντωνίου (2.815 μ.) στα νότια, του Προφήτη Ηλία (2.788 μ.) και της Τούμπας (2.785 μ.) στα βόρεια ορθώνονται γύρω τους το ίδιο εντυπωσιακές. Ανάμεσα στο Στεφάνι και τον Προφήτη Ηλία, σε υψόμετρο 2.695 μέτρα απλώνεται το Οροπέδιο των Μουσών, ένα αλπικό λιβάδι που επιτείνει το απόκοσμο του τοπίου.

Στον Όλυμπο δεν έχουν εντοπισθεί έως σήμερα πολύ μεγάλα σπήλαια, παρότι δεν αποκλείεται η ύπαρξή τους, λόγω της φύσης των ασβεστολιθικών πετρωμάτων που δημιουργούν συνήθως εντυπωσιακές κοιλότητες.

Ο μαθηματικός και γεωγράφος Ξεναγόρας (2ος αιώνας π.Κ.Ε.) επιχειρεί την πρώτη υψομέτρηση του Ολύμπου, από τον Ναό του Πυθίου Απόλλωνα, κοντά στο σημερινό Πύθιο. Είναι η πρώτη, μαρτυρημένη από τον Πλούταρχο, μέτρηση στα 6.096 πόδια (2.609 μ. σύμφωνα με τους σύγχρονους υπολογισμούς). Και παρότι από το Πύθιο δεν φαίνεται ο Μύτικας και προφανώς ο Ξεναγόρας σκόπευε σε χαμηλότερη κορυφή, ίσως του Κακάβρακου (2.618 μ.) ή του Φλάμπουρου (2.473 μ.), η γεωγραφική αξία της μέτρησης είναι μεγάλη. Χρειάσθηκε να περάσουν σχεδόν 20 αιώνες για να επιτευχθούν σχετικά ακριβείς μετρήσεις.

Φωτό 1 : Οι κορυφές Μύτικας και Στεφάνι από το Σκολιό Φωτό 2 : Το Στεφάνι από το Οροπέδιο των Μουσών

«Κανένα έθνος δεν έχει μια έκταση που να μπορεί να συγκριθεί με την περιοχή του Ολύμπου, τόσο πλούσια σε μύθους, αναμνήσεις ιστορικές, ομορφιές κάθε λογής...» θα επισημάνει ο Frederic Boissonnas, ο Ελβετός φωτογράφος που πάτησε πρώτος τον Μύτικα, παρέα με τον συμπατριώτη του Daniel Baaud-Bovy και τον Λιτοχωρίτη Χρήστο Κάκκαλο, το 1913, ο άνθρωπος που οραματίσθηκε και υποστήριξε με πάθος τη δημιουργία ενός εθνικού πάρκου στον Όλυμπο.

Ο Όλυμπος, με την ίδρυση εννέα καταφυγίων σε καίρια σημεία και τη διάνοιξη ενός μεγάλου δικτύου μονοπατιών, προσέλκυσε ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Αναρριχητές που όρισαν διαδρομές στους πιο απόκρημνους βράχους του. Ορειβάτες που κατάφεραν την ανάβαση από τα πιο δύσβατα σημεία του. Επιστήμονες που προσπάθησαν να μελετήσουν τον πλούτο του. Συντροφιές που πανηγύρισαν το πάτημά τους στον Μύτικα. Ανθρώπους που αναζήτησαν στις κορυφές τον απόηχο διάσημων μύθων. Που ικανοποίησαν το πάθος τους για τα μεγάλα ύψη. Που αναμετρήθηκαν με τις δυνάμεις τους. Που θέλησαν απλώς να απολαύσουν τη θέα από το ακρότατο σημείο της Ελλάδας.

«Ο Όλυμπος λοιπόν, είναι ο Παρθενώνας της ελληνικής φύσεως. Είδα ανατολές ηλίου απλησίαστες από την τέχνη και εχόρτασα δύσεις και φεγγαροβραδυές, μα και ολόφωτα μεσημέρια. Και είδα χιόνια που να αρχίζουν από την κορυφή και να φθάνουν ως τα νύχια, ως τη θάλασσα του Θερμαϊκού, ένα ηλιόλουστο άφθαστης Ελληνικής ομορφιάς, που θα έλεγε κανείς ότι ένας γλύπτης, ένας μεγάλος καλλιτέχνης το ελάξεψε. Εκπληκτικό θέαμα μα την αλήθεια, που δύο μάτια και μια μόνη αίσθησις δεν ήταν αρκετά να το χαρούνε...» θα γράψει σε μία επιστολή του ο ζωγράφος Βασίλης Ιθακήσιος, που πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του σε μια σπηλιά του Ολύμπου, κάνοντας τις εικόνες του βουνού τέχνη.

Φωτό 3 : Ανατολή - Οροπέδιο Μουσών - Στεφάνι

Ανθρώπινα πατήματα στις κορυφές των θεών

Ο άνθρωπος των αρχαίων χρόνων προσπάθησε να προσεγγίσει τις Ολύμπιες κορυφές, για να αποδώσει τιμές και θυσίες στους θεούς του. Η παρουσία του στα μεγάλα υψόμετρα του Ολύμπου μαρτυρήθηκε από αρχαίους συγγραφείς όπως ο Πλούταρχος που περιγράφει θυσίες και γραφόμενα πάνω σε στάχτες, περιγράφηκε από νεότερους περιηγητές και σύγχρονους ορειβάτες που ανέφεραν αρχαιότητες σε διάφορες κορυφές (Σκολιό, Κακάβρακας, Μεταμόρφωση κ.ά.), βεβαιώθηκε σε κατάλοιπα κατασκευών και ευρήματα κορυφών όπως ο Άγιος Αντώνιος.

Στον Άγιο Αντώνιο, τα ευρήματα που αποκαλύφθηκαν κατά τις εργασίες εγκατάστασης μετεωροσκοπείου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1961-1965), ανάμεσά τους και η επιγραφή «ΔΙΙ ΟΛΥΜΠΙΩ ΙΕΡΗΤΕΥΟΝΤΟΣ…», υποδεικνύουν την ύπαρξη ιερού προς τιμήν του Δία. Αλλά και στον Προφήτη Ηλία, οι αρχαίοι φαίνεται να έφθαναν για λατρευτικούς σκοπούς, όπως πληροφορεί επιγραφή σε χαλκογραφία της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου, που περιγράφει την ύπαρξη αρχαιοτήτων. Στην ίδια θέση, το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου, το ψηλότερο του Ολύμπου, μαρτυρά την ιερότητα του τόπου, αιώνες αργότερα, με μόνη διαφορά, την άλλη υπόσταση του Θείου.

Φωτό 4 : Λεπτομέρεια χαλκογραφίας (πηγή η Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου). Αναφέρει πως τα εκκλησάκια στις κορυφές Προφήτη Ηλία και Μεταμόρφωσης κτίσθηκαν σε θέσεις με προϋπάρχουσες αρχαιότητες.

Επιπλέον πληροφορίες ορειβατών αναφέρουν διάσπαρτες αρχαιότητες και σε άλλες κορυφές του Ολύμπου. Επί παραδείγματι από τον ορειβάτη Νίκο Νέζη αναφέρονται τα παρακάτω : «Πάνω στον κύριο όγκο του Ολύμπου έχουν βρεθεί (και αναφερθεί) από παλιούς εξερευνητές και ορειβάτες, εκατοντάδες μεγάλες συμμετρικές κεραμικές πλάκες διαστάσεων περίπου 30x40x3 cm, οι οποίες ήταν στρωμένες σε μερικές κορυφές με την μορφή κυκλικών δαπέδων (σχεδόν ίδιες πλάκες υπάρχουν στον αρχαιολογικό χώρο του Δίου). Υπολείμματα των κεραμιδιών αυτών, λίγα μεγάλα κομμάτια και πολλά θραύσματα βρίσκονται ακόμα και σήμερα στις κορυφές Πάγος, Καλόγερος, Φράγκου Αλώνι, Μεταμόρφωση, Κακόβρακος, Πύργος και Διακόπτης...Θραύσματα κεραμιδιών, αλλά διαφορετικού είδους έχουν βρεθεί και στις κορυφές Σκολιό και Άγιος Αντώνιος, μαζί με λίγα υπολείμματα αρχαίων κτισμάτων (κυρίως στο Σκολιό)… Πιθανώς να πρόκειται για αρχαίους βωμούς, ή για φρυκτώρια ή για τόπους θυσιών…»

Φωτό 5 : Η κορυφή Προφήτης Ηλίας

Οι πιο ψηλές, οι πιο διάσημες κορυφές, το «Πάνθεον» (ο σημερινός Μύτικας) και ο «Θρόνος του Δία» (το σημερινό Στεφάνι) έμειναν τυλιγμένες τον πέπλο του μύθου, απαραβίαστες από τον άνθρωπο, τουλάχιστον επισήμως, έως τις αρχές του 20ου αιώνα.

Στο έντονο ανάγλυφο του Ολύμπου διαδραματίστηκαν τα πιο διάσημα επεισόδια της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Στον ορεινό όγκο του συγκεντρώθηκαν λατρείες πανάρχαιες για να συνθέσουν το αρχαιοελληνικό Πάνθεο. Στις πιο ψηλές κορυφές του εκτυλίχθηκαν μάχες θεογονικές, όπως η Τιτανομαχία και η Γιγαντομαχία. Οι ίδιες κορυφές έκρυψαν ανάμεσα στα σύννεφα τον θρόνο του Δία, έγιναν πεδίο συγκρούσεων, καβγάδων και θεϊκών γλεντιών, διαβουλεύσεων και συμβουλίων που έκριναν τις μοίρες θνητών και αθανάτων. Στο πολύπτυχο του Ολύμπου φτιάχθηκαν από τον Ήφαιστο τα παλάτια όλων των θεών. Στις χαράδρες και τις πηγές του, άφησαν αχνά τα πατήματά τους αέρινες Νύμφες. Στις πλαγιές του άσκησε την τέχνη του ο Ορφέας και οι Εννέα Μούσες. Ο Όλυμπος τραγουδήθηκε από αοιδούς, υμνήθηκε από τον Όμηρο, εξιστορήθηκε από τον Ησίοδο, έγινε σύμβολο εμβληματικό του πολιτισμού, σύμβολο παγκόσμιο.

«Ο Όλυμπος μας φώναζε από τόσον καιρό... Η ομορφιά του δεν είναι μόνο στη φύση. Δεν είναι μόνο γιατί είναι βαθύς, γιατί είναι γιγάντιος, γιατί βρέχει τα πόδια του στον ουρανό και από εκεί τινάζεται σε 3.000 μέτρα ύψος. Η ομορφιά του Ολύμπου είναι μία ομορφιά πνευματική. Εξέφρασε το θείο» γράφει ο Boissonnas.

Φωτό 6 : Το Οροπέδιο των Μουσών και το Στεφάνι από τον Προφήτη Ηλία

Λέγεται ότι κατά την ανατολή του ήλιου οι σκιές που δημιουργούνται στην κόψη του βουνού στην κορυφή Στεφάνι, απεικονίζουν το πρόσωπο του Διός με εμφανή τα χαρακτηριστικά του. Η τοποθεσία που φαίνεται το πρόσωπο του Δία έχει ονομαστεί «Ο θρόνος του Δία».

Φωτό 7 : Το Στεφάνι με την απεικόνιση του προσώπου του Διός.  Δεξιά:Λεπτομέρεια

Ο Όλυμπος ικανοποίησε ορειβατικούς στόχους και πάθη για τα μεγάλα ύψη. Έγινε πρόκληση. Για εξερεύνηση. Για αναμέτρηση με τη φύση, αλλά και τις δυνάμεις μας. Για κατανόηση του εφήμερου και του αιώνιου.
Στις Ολύμπιες κορυφές, ο μύθος αναμετρήθηκε με την επιστημονική αλήθεια για να αξιωθεί τη δικαίωση και την αιωνιότητά του.

«Εκεί μακαρισμένοι χαίρονται οι θεοί την αιώνια ζωή.» Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία ζ, Στίχοι 42-46 (μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτη)

 ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΣΜΥΡΝΑ ΤΣΟΜΠΟΥΛΤΗ

©www.visaltis.net 

Φωτό 8: Προς….. Ζῆνα

*Δανειστήκαμε τα κείμενα, με κάποιες τροποποιήσεις, από την έκθεση του Κέντρου Πληροφόρησης Επισκεπτών Εθνικού Δρυμού Ολύμπου - Μουσείο Ολύμπου




visaltis.net