γράφει ο M.K.Bhadrakumar ( INDIAN PUNCHLINE)
Νιγηριανοί συμμετέχουν σε πορεία που καλούν οι υποστηρικτές του πραξικοπηματία στρατηγού Abdourahmane Tchiani στο Niamey του Νίγηρα, 30 Ιουλίου 2023. Η αφίσα γράφει: "Κάτω η Γαλλία, ζήτω ο Πούτιν".
Το πραξικόπημα στο δυτικοαφρικανικό κράτος του Νίγηρα στις 26 Ιουλίου και η σύνοδος κορυφής Ρωσίας-Αφρικής την επόμενη ημέρα στην Αγία Πετρούπολη διαδραματίζονται στο πλαίσιο της πολυπολικότητας της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Φαινομενικά ανεξάρτητα γεγονότα, αποτυπώνουν ωστόσο το zeitgeist της μετασχηματιστικής εποχής μας.
Πρώτον, η μεγάλη εικόνα - η Σύνοδος Κορυφής για την Αφρική που φιλοξενεί η Ρωσία στις 27-28 Ιουλίου αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τη Δύση, η οποία ενστικτωδώς προσπάθησε να υποβαθμίσει το γεγονός, αφού απέτυχε να ασκήσει πιέσεις κατά της συνάντησης κυρίαρχων αφρικανικών εθνών με τη ρωσική ηγεσία. 49 αφρικανικές χώρες έστειλαν τις αντιπροσωπείες τους στην Αγία Πετρούπολη, με δεκαεπτά αρχηγούς κρατών να ταξιδεύουν αυτοπροσώπως στη Ρωσία για να συζητήσουν πολιτικά, ανθρωπιστικά και οικονομικά ζητήματα. Για τη διοργανώτρια χώρα, η οποία βρίσκεται στη μέση ενός πολέμου, αυτή ήταν μια αξιοσημείωτη διπλωματική επιτυχία.
Η σύνοδος κορυφής ήταν κατ' εξοχήν πολιτικό γεγονός. Το κύριο θέμα της ήταν η αντιπαράθεση της μακροχρόνιας υποστήριξης της Ρωσίας προς τους Αφρικανούς που αντιστέκονται στον ιμπεριαλισμό και της ληστρικής φύσης της δυτικής νεοαποικιοκρατίας. Αυτό λειτουργεί εξαιρετικά για τη Ρωσία σήμερα, η οποία δεν έχει αποικιοκρατική ιστορία εκμετάλλευσης και λεηλασίας της Αφρικής.
Ενώ κάθε τόσο βγαίνουν από τη δυτική ντουλάπα σκελετοί από την αποικιοκρατική εποχή, που χρονολογούνται από το θλιβερό αφρικανικό δουλεμπόριο, η Ρωσία αξιοποιεί τη σοβιετική κληρονομιά ότι βρίσκεται στη "σωστή πλευρά της ιστορίας" - αναβιώνοντας ακόμη και το πλήρες όνομα του Πανεπιστημίου Φιλίας των Λαών Patrice Lumumba της Ρωσίας στη Μόσχα.
Ωστόσο, δεν ήταν μόνο πολιτική. Οι διαβουλεύσεις της συνόδου κορυφής σχετικά με την εταιρική σχέση Ρωσίας-Αφρικής που βοηθούν την ήπειρο να επιτύχει ''διατροφική κυριαρχία'', εναλλακτικές λύσεις στη συμφωνία για τα σιτηρά, νέους διαδρόμους εφοδιαστικής για ρωσικά τρόφιμα και λιπάσματα- ενίσχυση της εμπορικής, οικονομικής, πολιτιστικής, εκπαιδευτικής, επιστημονικής συνεργασίας και συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας- πιθανή ένταξη της Αφρικής στον Διεθνή Διάδρομο Μεταφορών Βορρά-Νότου- συμμετοχή της Ρωσίας σε έργα υποδομής της Αφρικής- σχέδιο δράσης του Φόρουμ Εταιρικής Σχέσης Ρωσίας-Αφρικής έως το 2026 - αυτά μαρτυρούν το μετρήσιμο αποτέλεσμα.
Οι πιο πρόσφατες εξελίξεις στον Νίγηρα υπογραμμίζουν το κεντρικό θέμα της συνόδου κορυφής Ρωσίας-Αφρικής. Η πρόβλεψη της Ρωσίας για την αφρικανική κρίση δικαιώνεται - η συνεχιζόμενη καταστροφή του δυτικού ιμπεριαλισμού. Αυτό είναι εμφανές από τις αναφορές για ρωσικές σημαίες που εθεάθησαν σε διαδηλώσεις στο Νιαμέι, την πρωτεύουσα του Νίγηρα.
Οι αντάρτες που κατέλαβαν την εξουσία δεν έχασαν χρόνο να καταγγείλουν τις συμφωνίες στρατιωτικο-τεχνικής συνεργασίας του Νίγηρα με τη Γαλλία, κάτι που συνοδεύτηκε από την απαίτηση να αποσύρει η Γαλλία τα στρατεύματά της εντός 30 ημερών. Από την πλευρά της, η Γαλλία μίλησε ''σταθερά και αποφασιστικά'' υπέρ της ξένης στρατιωτικής επέμβασης ''για την καταστολή της απόπειρας πραξικοπήματος''. Οι γαλλικές αρχές ξεκαθάρισαν ότι δεν σκοπεύουν να αποσύρουν το ένοπλο απόσπασμα των 1.500 ατόμων που βρίσκονται στον Νίγηρα "κατόπιν αιτήματος των νόμιμων αρχών της χώρας βάσει υπογεγραμμένων συμφωνιών".
Η στάση της Γαλλίας δεν αποτελεί έκπληξη - το Παρίσι δεν θέλει να χάσει τη θέση του στην περιοχή του Σαχέλ και τη φτηνή πηγή πόρων, ιδίως ουρανίου. Αλλά η Γαλλία υπολόγισε λάθος ότι το πραξικόπημα δεν απολάμβανε την υποστήριξη του στρατού του Νιγηρία ούτε είχε κοινωνική βάση και το μόνο που χρειαζόταν για να ανατραπεί θα ήταν μια περιορισμένη επίδειξη δύναμης που θα ανάγκαζε την ελίτ της προεδρικής φρουράς να αρχίσει απευθείας διαπραγματεύσεις με τη Γαλλία.
Η Γαλλία και οι ΗΠΑ συντονίζουν τις ενέργειές τους με την Οικονομική Κοινότητα Δυτικοαφρικανικών Κρατών [ECOWAS]. Η ECOWAS αρχικά έκανε κάποιες σαμποτάζ, αλλά έχει υποχωρήσει. Η προθεσμία παρέμβασής της έχει παρέλθει. Η ECOWAS απλώς δεν διαθέτει μηχανισμό για την ταχεία συγκέντρωση στρατευμάτων και τον συντονισμό των εχθροπραξιών, και η ισχυρή της δύναμη, η Νιγηρία, έχει τα χέρια της γεμάτα με την αντιμετώπιση της εσωτερικής ασφάλειας. Η νιγηριανή κοινή γνώμη αισθάνεται επιφυλακτική για ένα πλήγμα - ο Νίγηρας είναι μια μεγάλη χώρα και έχει πορώδη σύνορα μήκους 1500 χιλιομέτρων με τη Νιγηρία. Μια ανομολόγητη αλήθεια είναι ότι η Νιγηρία ελάχιστα ενδιαφέρεται να αυξήσει τη γαλλική στρατιωτική παρουσία στον Νίγηρα ή να βρεθεί στην ίδια πλευρά με τη Γαλλία, η οποία είναι εξαιρετικά αντιδημοφιλής σε όλο το Σαχέλ.
Η μητέρα όλων των εκπλήξεων είναι ότι το στρατιωτικό πραξικόπημα απολαμβάνει λαϊκής υποστήριξης. Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι πολύ πιθανό τα γαλλικά στρατεύματα να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τον Νίγηρα, την πρώην αποικία τους. Ο Νίγηρας είναι θύμα νεοαποικιακής εκμετάλλευσης. Υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, η οποία είναι, κατά ειρωνικό τρόπο, απόρροια της επέμβασης του ΝΑΤΟ στη Λιβύη το 2011, με αιχμή του δόρατος την περιοχή του Σαχέλ, την οποία δεν είχε άλλος από τη Γαλλία, η Γαλλία εκμεταλλεύτηκε αδίστακτα τους ορυκτούς πόρους του Νίγηρα.
Ένας γνωστός Νιγηριανός ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας, ο καθηγητής Osundare, έγραψε την περασμένη εβδομάδα: "Εξετάστε την αιτία, την πορεία και τα συμπτώματα της σημερινής αναζωπύρωσης των στρατιωτικών πραξικοπημάτων στη Δυτική Αφρική. Βρείτε μια θεραπεία για αυτή την πανδημία. Και το πιο σημαντικό, βρείτε μια θεραπεία για τη μάστιγα των πολιτικών και κοινωνικοοικονομικών αδικιών που ευθύνονται για το αναπόφευκτο της επανάληψής της. Θυμηθείτε τη σημερινή κτηνώδη αναρχία στη Λιβύη και τις αμέτρητες επιπτώσεις της αποσταθεροποίησης αυτής της άλλοτε ακμάζουσας χώρας για την περιοχή της Δυτικής Αφρικής".
Το μόνο περιφερειακό κράτος που μπορεί να αντέξει μια αποτελεσματική στρατιωτική επέμβαση στον Νίγηρα είναι η Αλγερία. Αλλά η Αλγερία δεν έχει ούτε εμπειρία στη διεξαγωγή τέτοιων επιχειρήσεων σε περιφερειακή κλίμακα ούτε έχει πρόθεση να παρεκκλίνει από τη συνεπή πολιτική της μη ανάμειξης στην εσωτερική πολιτική μιας κυρίαρχης χώρας. Η Αλγερία έχει προειδοποιήσει κατά οποιασδήποτε εξωτερικής στρατιωτικής επέμβασης στον Νίγηρα. ''Η επιδεικτική στρατιωτική επέμβαση στον Νίγηρα αποτελεί άμεση απειλή για την Αλγερία και την απορρίπτουμε πλήρως και κατηγορηματικά... Τα προβλήματα πρέπει να επιλύονται ειρηνικά'', δήλωσε ο πρόεδρος της Αλγερίας Abdelmadjid Tebboune.
Στον πυρήνα του, χωρίς αμφιβολία, το πραξικόπημα στη Δημοκρατία του Νίγηρα περιορίζεται σε έναν αγώνα μεταξύ των Νιγηριανών και των αποικιοκρατικών δυνάμεων. Σίγουρα, η αυξανόμενη τάση πολυπολικότητας στην παγκόσμια τάξη ενθαρρύνει τα αφρικανικά έθνη να αποτινάξουν τη νεοαποικιοκρατία. Αυτό είναι ένα πράγμα. Από την άλλη, οι μεγάλες δυνάμεις αναγκάζονται να διαπραγματεύονται αντί να υπαγορεύουν.
Είναι ενδιαφέρον ότι η Ουάσινγκτον ήταν σχετικά συγκρατημένη. Η υποστήριξη του προέδρου Μπάιντεν για τις ''αξίες'' υπολείπεται κατά πολύ από τη ντιρεκτίβα για την ''τάξη που βασίζεται σε κανόνες'' - αν και η Αμερική φέρεται να έχει 3 στρατιωτικές βάσεις στον Νίγηρα. Στο πολυπολικό περιβάλλον, τα αφρικανικά έθνη κερδίζουν χώρο για διαπραγματεύσεις. Ο φιλο-ακτιβισμός της Ρωσίας θα ωθήσει αυτή τη διαδικασία. Η Κίνα έχει επίσης οικονομικά συμφέροντα στον Νίγηρα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πραξικοπηματίας Abdurahman Tchiani έχει καταγράψει ότι "οι Γάλλοι δεν έχουν αντικειμενικούς λόγους να φύγουν από τον Νίγηρα", σηματοδοτώντας ότι μια δίκαιη και ισότιμη σχέση είναι δυνατή. Η Ρωσία έχει επιφυλαχθεί ότι το βασικό καθήκον αυτή τη στιγμή είναι "να αποτραπεί η περαιτέρω υποβάθμιση της κατάστασης στη χώρα". Η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα δήλωσε: ''Θεωρούμε επείγον καθήκον την οργάνωση ενός εθνικού διαλόγου για την αποκατάσταση της πολιτικής ειρήνης, τη διασφάλιση του νόμου και της τάξης... πιστεύουμε ότι η απειλή χρήσης βίας εναντίον ενός κυρίαρχου κράτους δεν θα συμβάλει στην αποκλιμάκωση των εντάσεων και την επίλυση της κατάστασης στη χώρα", .
Είναι σαφές ότι η Niamey δεν θα υποκύψει στις πιέσεις των ξένων. "Οι ένοπλες δυνάμεις του Νίγηρα και όλες οι δυνάμεις άμυνας και ασφάλειας, με την υποστήριξη της ακλόνητης υποστήριξης του λαού μας, είναι έτοιμες να υπερασπιστούν την ακεραιότητα της επικράτειάς μας", ανέφερε σε ανακοίνωσή του εκπρόσωπος της χούντας. Μια αντιπροσωπεία από το Νιαμέι πήγε στο Μάλι ζητώντας μαχητές του Βάγκνερ που συνδέονται με τη Ρωσία να συμμετάσχουν στον αγώνα σε περίπτωση επέμβασης με τη στήριξη της Δύσης.
Η κρίση γύρω από τον Νίγηρα δεν αναμένεται να επιλυθεί σύντομα. Ο Νίγηρας αποτελεί κράτος-κλειδί στη μάχη κατά του δικτύου των τζιχαντιστών και συνδέεται στρατηγικά και δομικά με το γειτονικό Μάλι. Και η κατάσταση στην περιοχή του Σαχέλ κλιμακώνεται. Αυτό έχει βαθιές συνέπειες για την κρίση της κρατικής υπόστασης στη Δυτική Αφρική στο σύνολό της.
Ο αμερικανικός εξαιρετισμός δεν είναι μια καθολική πανάκεια για τα υπάρχοντα δεινά. Το Πεντάγωνο βοήθησε στην εκπαίδευση τουλάχιστον ενός από τους ηγέτες των πραξικοπηματιών στον Νίγηρα - καθώς και εκείνων στο Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο, οι οποίοι έχουν υποσχεθεί να έρθουν προς υπεράσπιση του Νίγηρα. Ωστόσο, μιλώντας από το Νιαμέι τη Δευτέρα, η επισκέπτρια αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Victoria Nuland εξέφρασε το παράπονο ότι οι πραξικοπηματίες ηγέτες αρνήθηκαν να της επιτρέψουν να συναντηθεί με τον ανατραπέντα πρόεδρο Mohamed Bazoum και δεν ήταν δεκτικοί στις εκκλήσεις των ΗΠΑ να επιστρέψει η χώρα σε πολιτική διακυβέρνηση.
Η αποστολή της Νούλαντ είχε ως στόχο να αποτρέψει τους πραξικοπηματίες ηγέτες από το να εμπλακούν με την ομάδα Βάγκνερ, αλλά δεν ήταν σίγουρη για την επιτυχία της. Στη Νούλαντ δεν παραχωρήθηκε συνάντηση με τον στρατηγό Τσιάνι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου