Άρθρο της Debbie Lerman, που δημοσιεύτηκε στις 21/12/2023 από το Brownstone Institute. Χρόνος ανάγνωσης 8'
Η ταινία είναι μια πολιτική αλληγορία, που χωρίς να το θέλει αποκαλύπτει το χάσμα μεταξύ των υπαρξιακών ανησυχιών σχεδόν όλων των ανθρώπων ανά τον κόσμο, και των βαθύτερων φόβων της κυρίαρχης παγκόσμιας ελίτ
Πολλά έχουν λεχθεί για την «Αποκαλυπτική», χασμουρητική ταινία του Netflix, Leave the World Behind , σε σκηνοθεσία Sam Esmail και παραγωγή Michelle και Barack Obama.
Οι περισσότερες κριτικές επικεντρώνονται στις υποτιθέμενες
αμφιλεγόμενες φυλετικές συμπεριφορές που εκφράζονται στην ταινία, στις
παράξενες εικόνες του κόσμου που καταρρέει και στο ακατανόητο τέλος.
Ωστόσο, όλη η εστίαση στο φυλετικό ζήτημα, στα αεροπλάνα που συντρίβονται και στα αποπροσανατολισμένα φλαμίνγκο χάνει την ουσία του Leave the World Behind : μια συναρπαστική κλεφτή ματιά στην ψυχή των παραγωγών του και στο κοινωνικοπολιτικό τους περιβάλλον.
Κατά την δική μου ανάγνωση, η ταινία είναι μια πολιτική αλληγορία που αποκαλύπτει ακούσια το χάσμα μεταξύ των υπαρξιακών ανησυχιών σχεδόν όλων των ανθρώπων στον κόσμο και των βαθύτερων φόβων των παγκόσμιων κυρίαρχων ελίτ μας.
Δεν θα επαναλάβω την πλοκή της ταινίας, η οποία συνοψίζεται αλλού. Αρκεί να πούμε ότι έχει να κάνει με μια πολύ εύπορη μαύρη οικογένεια και μια λευκή οικογένεια της ανώτερης μεσαίας τάξης, που συναντιούνται σε ένα Αποκαλυπτικό σενάριο – χωρίς διαδίκτυο ή κινητή τηλεφωνία! αυτοκίνητα Tesla επιτίθενται σε ανθρώπους! κοπάδια απειλητικών ελαφιών! – και άντε να καταλάβετε τι συμβαίνει.
Οι φυλετικές εντάσεις επιλύονται γρήγορα
Αν είστε ο τύπος του ανθρώπου που περνά τα Σαββατοκύριακα πίνοντας ακριβό κόκκινο κρασί από τεράστια κρυστάλλινα ποτήρια δίπλα στη θερμαινόμενη πισίνα ενός μοντερνιστικού τερατουργηματος στα Χάμπτονς, ίσως ταυτιστείτε με αυτήν την ερμηνεία της ταινίας, που έδωσε το MSNBC :
«Η ταινία υποστηρίζει ότι ακόμη και σε περιόδους εχθροπάθειας, εξακολουθούν να υπάρχουν ευκαιρίες για συνεργασία, ακόμη και κοινά σημεία, με όσο οδυνηρό και σοκαριστικό τρόπο κι αν προκύπτουν. Η αγάπη και η εμπιστοσύνη μπορεί να μην προκύπτουν εύκολα, αλλά η πιθανότητα υπάρχει, κάπου.»
Εικάζει κανείς ότι αυτή η ρόδινη περίληψη πηγάζει από το γεγονός ότι διάφορα μέλη των κοινωνικοοικονομικά και πολιτικά ομοιόμορφων μαύρων και λευκών οικογενειών αρχίζουν να νιώθουν εχθρικά το ένα προς το άλλο, αλλά καταλήγουν κυριολεκτικά να κρατιούνται χέρι-χέρι, καθώς βλέπουν πυρηνικές βόμβες να εκρήγνυνται πάνω από το Μανχάταν.
Επιφανειακά, η οπτική γωνία της συμφιλίωσης μπορεί να έχει λίγο περισσότερο νόημα από τους ισχυρισμούς ότι η ταινία είναι ρατσιστική κατά των λευκών, επειδή οι μαύροι χαρακτήρες λένε ότι δεν μπορείς να εμπιστευτείς τους λευκούς και οι λευκοί χαρακτήρες παρουσιάζονται ως ανόητα ρατσιστές. Αλλά καμία από τις δύο ερμηνείες δεν προσεγγίζει την βασική ιδεολογία της ταινίας, η οποία έχει να κάνει με τις κοινωνικές τάξεις.
Ο πραγματικός κίνδυνος είναι οι χαζοί που θα ψηφίσουν τον Τραμπ για δεύτερη φορά
Η κορύφωση έρχεται στο τελευταίο τέταρτο της ταινίας, αφού οι γελοιωδώς στερεότυπες φυλετικές εντάσεις έχουν επιλυθεί. Έτσι, σε μια μεταφυλετική, παράξενα ουτοπική φούσκα, οι τρομερές προειδοποιήσεις του ηθικολογικού αυτού έργου διατυπώνονται με πένθιμο ύφος από ένα πανέμορφο, σοφιστικέ, γλυκομίλητο και υπέρτατα αυτοδικαιωμένο υποκατάστατο του Μπαράκ Ομπάμα (τον κατά τα άλλα φανταστικό ηθοποιό Mahershala Ali, ο οποίος σπαταλιέται εντελώς μέσα στη μονοδιάστατη σοβαρότητα αυτού του ρόλου). Δεν μπορώ να θυμηθώ καν το όνομα του χαρακτήρα στην ταινία, γιατί πραγματικά δεν έχει σημασία.
«Τίποτα δεν με φοβίζει περισσότερο από έναν άνθρωπο που δεν θέλει να μάθει, ακόμη και ξέροντας ότι θα καταβάλλει ο ίδιος το τίμημα», τονίζει ο Ομπάμα/Άλι στην εξίσου υπέροχη και προνομιούχα λευκή ομοτράπεζό του, Τζούλια Ρόμπερτς. «Αυτό είναι ένα σκοτάδι που δεν θα καταλάβω ποτέ». Η Τζούλια, σε αυτό το σημείο, ενθουσιάζεται πλήρως με τις σοφές προβλέψεις και τη μετροσεξουαλ γοητεία του σκοτεινού, όμορφου συνοδοιπόρου της.
Σε ποιον μπορεί να αναφέρεται; Φαινομενικά, όπως εξηγεί, είναι οι πολύ πλούσιοι, πολύ ισχυροί πελάτες του (στο χρηματιστηριακό ή το λογιστικό του γραφείο), που συνεχίζουν να επενδύουν σε κακές μετοχές.
Είναι λοιπόν οι εξαιρετικά πλούσιοι επενδυτές που δεν θέλουν να μάθουν;
Σίγουρα όχι.
Για να μην τολμήσουμε να φανταστούμε ότι αυτό το προνομιούχο μέλος των κυρίαρχων ελίτ ασκεί ενδεχομένως κριτική στη δική του τάξη, καθιστά πολύ σαφές ότι, στην πραγματικότητα, κυρίαρχες ελίτ «δεν υπάρχουν», πόσο μάλλον μια «κακή συμμορία» που υποτίθεται ότι κυβερνά τον κόσμο. Όλα αυτά είναι απλώς μια θεωρία συνωμοσίας που διαδίδουν ανίδεοι αγρότες, που δεν έχουν επαφές με υπερ-πλούσιους και ισχυρούς πελάτες στο στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα. Οι μυημένοι, όπως ο Obama/Ali, που περνούν τα Σαββατοκύριακά τους με δισεκατομμυριούχους εργολάβους της πολεμικής βιομηχανίας, γνωρίζουν ότι «μια θεωρία συνωμοσίας σχετικά με μια σκιώδη ομάδα ανθρώπων που διοικούν τον κόσμο είναι μια πολύ τεμπέλικη εξήγηση».
Το ακούτε – όλοι εσείς οι τεμπέληδες του κόσμου, που ο πλούτος και το βιοτικό σας επίπεδο μειώνονται με ανησυχητικά επιταχυνόμενους ρυθμούς, ενόσω η παρέα του Νταβός (σ.σ. έδρα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ) συγκεντρώνει όλο και περισσότερη εξουσία σε όλο και λιγότερα χέρια; Απλώς φαντάζεστε ότι οι δισεκατομμυριούχοι ενορχηστρώνουν παγκόσμια γεγονότα και πολιτικές για να σας στερήσουν εντελώς τα δικαιώματά σας.
«Η αλήθεια», σύμφωνα με τον Obama/Ali «είναι πολύ πιο τρομακτική». Βλέπετε, ανόητες γεμάτες μάζες που λαχταράτε λίγη αξιοπρέπεια και ευτυχία, «Κανείς δεν έχει τον έλεγχο. Κανείς δεν κινεί τα νήματα».
Έτσι, όταν θρηνεί το «σκοτάδι» εκείνων που «δεν θέλουν να μάθουν», ο αρχηγός της ηθικολογίας δεν εννοεί κατά κανέναν τρόπο, σχήμα ή μορφή τους ανθρώπους που ελέγχουν την παγκόσμια οικονομία, τη βιομηχανία, τα μέσα ενημέρωσης, τους πόρους, τις επικοινωνίες, την ιατρική , και ούτω καθεξής.
Αυτός που εννοεί είναι ο Ντάνι.
Ο Ντάνι είναι ο μόνος σκόπιμα αντιπαθής χαρακτήρας στο Leave the World Behind και ο μοναδικός χαρακτήρας της εργατικής τάξης. Είναι ένα τόσο γελοίο στερεότυπο για το πώς οι Δημοκρατικοί πιστεύουν ότι μοιάζει, μιλάει και συμπεριφέρεται ένας ψηφοφόρος του Τραμπ, που είναι να γελάει κανείς. Το πώς βρέθηκε στο Λονγκ Άιλαντ, με την πολεμική του αμερικανική σημαία, το τουφέκι και το τρελό καουμπόικο καπέλο του, είναι ένα μυστήριο που δεν ξεκαθαρίζει ποτέ.
Το σημαντικό σημείο για τον Ντάνι είναι ότι είναι οπαδός της επιβίωσης στη φύση, και επομένως έχει ένα φάρμακο που μπορεί να βοηθήσει ένα από τα λευκά παιδιά που το δάγκωσε ένα κακό ζωύφιο, έξω στην επικίνδυνη φύση. Η φύση στην ταινία γίνεται όλο και πιο εχθρική, καθώς πλησιάζει η Αποκάλυψη. Είμαι σχεδόν βέβαιη ότι το τρομακτικό ζωύφιο είναι ταυτόχρονα ένα μεταλλαγμένο τσιμπούρι και μια μεταφορά για τον SARS-CoV-2.
Όμως ο Ντάνι δεν θέλει πραγματικά να δώσει το πολύτιμο φάρμακό του, στους επηρμένους πλούσιους μαλάκες που εμφανίστηκαν ξαφνικά στο γκαζόν του ζητώντας τη βοήθειά του.
Αφού τραβήχτηκαν τα όπλα, χύθηκαν δάκρυα, έγιναν επικλήσεις σε πατρικά ένστικτα και τα χρήματα άλλαξαν χέρια, ο Ντάνι πετάει απρόθυμα μερικά χάπια και κάθεται πίσω με το όπλο του μπροστά στη σημαία του.
Η επόμενη σκηνή – η πιο κομβική και ταυτόχρονα πιο βαρετή σε ολόκληρη την ταινία – συμβαίνει στο εσωτερικό του αυτοκινήτου του Ομπάμα/Αλί, καθώς φεύγει από το σπίτι του Ντάνι, με επιβάτες τους λευκούς πατέρα και γιο. Η κάμερα εστιάζει στην ατημέλητη εικόνα του Ντάνι με το όπλο, που πλαισιώνεται από το παράθυρο του οδηγού και, στη συνέχεια, μετατοπίζει την εστίασή της στο αψεγάδιαστο πρόσωπο του οδηγού.
Εδώ είναι που ο Obama/Ali λέει στους λευκούς και στο κοινό τι πραγματικά συμβαίνει.
Μ΄ έναν κάπως γελοίο τρόπο, αναφέρεται ξανά στον δισεκατομμυριούχο φιλαράκο του, που είναι εργολάβος στρατιωτικού εξοπλισμού: «Επειδή ο κύριος πελάτης μου εργάζεται στον αμυντικό τομέα, ξοδεύω πολύ χρόνο μελετώντας την ανάλυση κόστους-οφέλους των στρατιωτικών εκστρατειών», εξηγεί νηφάλια. Ουάου. Ακούγεται εξαιρετικά σοβαρό, αλλά ταυτόχρονα εντελώς παράλογο.
«Υπήρχε ένα πρόγραμμα συγκεκριμένα που τρομοκρατούσε περισσότερο τον πελάτη μου. Ένας απλός ελιγμός τριών σταδίων που θα μπορούσε να ανατρέψει την κυβέρνηση μιας χώρας εκ των έσω», συνεχίζει.
Συνοπτικά, όπως εξηγεί, τα τρία στάδια είναι:
Απομόνωση: Απενεργοποιήστε την επικοινωνία και τις μεταφορές του στόχου.
Συγχρονισμένο χάος: Τρομοκρατήστε τους με κρυφές επιθέσεις και παραπληροφόρηση.
Εμφύλιος Πόλεμος: Χωρίς ξεκάθαρο εχθρό ή κίνητρο, οι άνθρωποι θα αρχίσουν να στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου.
Αν η μετάβαση από τον τρόμο των κρυφών επιθέσεων και της παραπληροφόρησης στον εμφύλιο πόλεμο ακούγεται σαν ένα κάπως απίθανο λογικό άλμα, ο Obama/Ali έχει μια εξαιρετική εξήγηση και για αυτό: «Εάν το έθνος-στόχος ήταν αρκετά δυσλειτουργικό, στην ουσία θα έκανε τη δουλειά για λογαριασμό σου.»
Αυτή, αγαπητό κοινό, είναι με λίγα λόγια η ιστορία του έργου. Η Αποκάλυψη θα έρθει, σύμφωνα με την…παντελώς αναρμόδια άρχουσα τάξη μας, όταν οι ανόητοι ρεπουμπλικανοί δεν καταφέρουν να μάθουν από τα αυτοκαταστροφικά λάθη τους (όπως το να ψηφίσουν τον Τραμπ για δεύτερη φορά ), κάνοντας τη χώρα μας τόσο δυσλειτουργική, που οποιοσδήποτε τυχάρπαστος εχθρός (η ταινία υπονοεί το Ιράν, την Κίνα, τη Ρωσία, τη Βόρεια Κορέα) ή ένας συνδυασμός τους, να μπορεί να μας βομβαρδίσει με παραπληροφόρηση, «συντρίβοντας τις αμυντικές μας δυνατότητες», κάνοντας τα οπλικά μας συστήματα «ευάλωτα στους εξτρεμιστές του στρατού μας», με αποτέλεσμα την αναπόφευκτη αυτοκαταστροφή ενός Εμφυλίου.
Δεν μπορούν στ’ αλήθεια να πιστεύουν κάτι τέτοιο, έτσι δεν είναι;
Ναι μπορούν. Για όσους από εμάς μείναμε μέχρι τις τελευταίες οδυνηρές στιγμές του Leave the World Behind , το ηθικό δίδαγμα ενισχύεται έξυπνα με ένα προειδοποιητικό μήνυμα και με μια μετά βίας συγκαλυμμένη αναφορά στην 6η Ιανουαρίου (φωτο), που αναβοσβήνει σε μια οθόνη τηλεόρασης: «ΛΕΥΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΔΕΧΟΝΤΑΙ ΕΠΙΘΕΣΗ ΑΠΟ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΝΤΑΡΤΩΝ. ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΑΜΕΣΑ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ.»
Τι φοβόμαστε εμείς οι υπόλοιποι
Εκτός από τις παράλογες τοποθετήσεις του υποκατάστατου του Ομπάμα στην ταινία, μπερδεύτηκα περισσότερο από την επιλογή του σκηνοθέτη για το Leave the World Behind – του Sam Esmail.
Το 2015, όταν ο Ομπάμα ήταν ακόμα Πρόεδρος, ο Esmail δημιούργησε το Mr. Robot , μια από τις πιο αγαπημένες μου σειρές όλων των εποχών.
Η σειρά απεικονίζει ένα εγγύς μέλλον στο οποίο μια ομάδα ιδεαλιστών χάκερ προσπαθούν να καταστρέψουν την E-Corp, με το παρατσούκλι "Evil Corp" - μια πολυεθνική εταιρεία και τους ιδιοκτήτες της, που βασικά ελέγχουν τα πάντα. Η πολύ αληθινή και πολύ τρομακτική κακιά συμμορία στο Mr. Robot αποτελείται από Κινέζους, Ευρωπαίους και Αμερικανούς μεγιστάνες, με σκοπό να μονοπωλήσουν τους φυσικούς πόρους και την ψηφιακή υποδομή του κόσμου. Τελικά, οι επιθέσεις των χάκερ αποτυγχάνουν να απελευθερώσουν τον απλό λαό και απλώς οδηγούν σε χάος και περαιτέρω κοινωνική αποσύνθεση.
Είναι μια υπέροχα σκοτεινή και αληθινή απεικόνιση αυτού που θα υπέθετα ότι φοβάται μια μεγάλη μερίδα του παγκόσμιου πληθυσμού, ακόμη και τώρα, μετά από μια κυβέρνηση Τραμπ και μια κυβέρνηση Μπάιντεν.
Όμως ο μοναδικός υπαινιγμός του ήθους του πρώην υπέρμαχου της αλήθειας σε στυλ Δαυίδ κατά Γολιάθ, Esmail, είναι μερικά λογότυπα της E-Corp που ανακάλυψαν με ενθουσιασμό στην φετινή του ταινία οι πιο ένθερμοι θαυμαστές του.
Είναι άραγε σκέτη τραγική ειρωνεία ότι ο Esmail τώρα σκηνοθετεί μια ταινία που απεικονίζει την απέχθεια των ανώτερων κλιμακίων μας για τους ταπεινούς θνητούς που ο ίδιος κάποτε υποστήριζε; Ή μήπως είναι ένα έξυπνο τέχνασμα εκ μέρους αυτών των κλιμακίων –κάτι που έχω παρατηρήσει και σε άλλα πλαίσια– ώστε να συστρατεύσουν έναν πιθανό αντιφρονούντα με την πλευρά του κατεστημένου;
Είτε έτσι είτε αλλιώς, το Leave the World Behind είναι μια απογοήτευση σε κάθε επίπεδο, εκτός από όσα ασυναίσθητα αποκαλύπτει.
------------------------------------
Η Debbie Lerman, 2023 Brownstone Fellow, έχει πτυχίο αγγλικής φιλολογίας από το Χάρβαρντ. Είναι συνταξιούχος επιστημονική συγγραφέας και ασκούμενη καλλιτέχνις στη Φιλαδέλφεια, PA.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου