Ubuntu: Μια άλλη πρόταση ζωής

Ένας ανθρωπολόγος πρότεινε στα παιδιά μιας αφρικανικής φυλής ένα παιχνίδι: Τοποθέτησε ένα καλάθι γεμάτο ζουμερά φρούτα δίπλα σ’ ένα δέντρο και είπε στα παιδιά ότι όποιο από αυτά φτάσει πρώτο στο καλάθι θα πάρει όλα τα φρούτα. Όταν τους έδωσε το σινιάλο για να τρέξουν, πιάστηκαν χέρι-χέρι και ξεκίνησαν να τρέχουν όλα μαζί. Ύστερα κάθισαν σ’ έναν κύκλο για να φάνε τα φρούτα.

Όταν ρώτησε τα παιδιά γιατί το έκαναν αυτό, αφού κάποιο από αυτά θα μπορούσε να είχε καρπωθεί όλα τα φρούτα, τα παιδιά απάντησαν «Ubuntu», που σημαίνει: «Δεν μπορούμε να είμαστε χαρούμενοι αν έστω ένας από εμάς είναι στεναχωρημένος!».Η λέξη «Ubuntu» στη γλώσσα τους σημαίνει επινοώ, κατασκευάζω, συν-ενώνω κάτι σαν «Υπάρχω γιατί υπάρχουμε».

Μια ανοίκεια λέξη κι ένα άγνωστο σ’ εμάς, μέσα στην παγκοσμιοποιημένη, αγριεμένη, αγριευτική πραγματικότητα, παιχνίδι. Να που τα παιχνίδια μας δείχνουν και έναν άλλον τρόπο ζωής.

Ξέρουμε πλέον ότι κανείς Νεοφιλελευθερισμός [- δεν αποτελεί την παλαιότερη χρήση του όρου «φιλελευθερισμός -, που δηλώνει αόριστα τον εραστή των ελευθεριών και αντίπαλο τυραννικών καθεστώτων] και καμιά παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να αντέξει τις περιστάσεις πλέον του κόσμου τούτου. Δεν βγήκε το μέτρημα, που ήθελε τον άνθρωπο «άτομο», «μονάδα», μόνο υπολογίσιμος ως «αγαθό» και τούτο αναλώσιμο. Κάμφθηκε η θεοποιημένη αγορά, που λυσσομανά να σαρώσει τα πάντα, με ναυαρχίδα τον ισχυρισμό ότι η οικονομία δεν αποτελεί μια παράμετρο της ανθρώπινης ζωής αλλά καθαυτήν η ζωή.

Δεν βγήκαν τα κουκιά ότι είμαστε μόνο μάζα και δρούμε ως κινούμενη άμμος. Έπεσαν έξω τα κομπιουτεράκια ότι η ανθρωπότητα είναι μόνο το δίποδο ον που κατοικεί τις πόλεις μέσα σε απομόνωση. Τι κι αν το τόνισε ο Παπανούτσος κάποτε, ότι «ποτέ άλλοτε δεν ήταν τα σπίτια των ανθρώπων τόσο κοντά μεταξύ τους και οι καρδιές τους τόσο μακριά», αναφερόμενος ήδη σε περασμένο αιώνα.

Κι έρχεται μια Ήπειρος πονεμένη, φτωχή, τραυματισμένη, πεινασμένη, ενδεής μπροστά στον «εξελιγμένο» δυτικό πολιτισμό και μας δίνει έμπρακτα παρακαλώ – όχι σε θεωρίες και ιδεολογισμούς – το υπόδειγμα μιας κοινωνίας… Μιας όντως κοινωνίας! Κι αν «κοινωνώ» σημαίνει «μοιράζομαι» τα πάντα, υλικά, πνευματικά, συναισθήματα, ψυχικά, τότε να το νέο κριτήριο των κοινωνιών μας. Να ο παρονομαστής μας. Να η νέα εποχή, η νέα πρόταση για μια άλλη, εναλλακτική ζωής. Για μια νέα οπτική ζωής!

Ορίστε μια νέα εκδοχή ζωής, μια νέα δυνατότητα ύπαρξης. Όχι να υπάρχεις κι επιπλέον να κοινωνείς, αλλά να υπάρχεις στο μέτρο που κοινωνείς. Μήπως πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε κι αυτή την προοπτική έμπρακτα πια; Όχι ως «έπεα πτερόεντα» αλλά ως βασική αρχή σε εφαρμογή. Μήπως πλέον οι θεσμοί – πολιτικοί – πολιτειακοί – θρησκευτικοί – να ξεκινήσουν να εργάζονται γι’ αυτό; Μήπως δεν πολυβασανιστήκαμε από τη μοναξιά και την κλεισούρα; Μήπως δεν παραθάψαμε τα συναισθήματά μας , μη και εγώ δεν ξέρω γιατί; Μήπως παραϋπολογίσαμε τον άλλον ως «ξένο», ως εχθρό; Μήπως τελικά από – ξενωθήκαμε αντί να φιλο – ξενηθούμε;

Μήπως ξεχάσαμε μέσα στους υπολογισμούς του να είμαι ο καλύτερος, ο πρώτος, ο ευτυχέστερος, ότι η αγκαλιά του συνανθρώπου αποτελεί ύψιστο ταμείο; Υπερθετικός βαθμός… κι όχι ημίμετρα!
Βλέπετε τα παιδιά της Αφρικής μας δίδαξαν το νέο σύνθημα της ύπαρξης, τον ήχο της αφύπνισής μας : δεν βιώνουμε αν δεν μοιραζόμαστε, δεν βιώνουμε αν κλεινόμαστε στο «κελί» μας απεγνωσμένα, δεν προχωράμε αν δεν κρατούμε το χέρι του συνανθρώπου μας, μαραινόμαστε στο ψύχος του Ενικού αριθμού, μα ανθίζουμε στην ποικιλία της ευωδιάς των γύρω μας λουλουδιών. Μας όρισαν ένα νέο νόμο : ότι πάνω από το δίκαιο, υπάρχει κάτι ακόμα πιο δίκαιο : το έλεος, η φωνή της συνείδησής μας – κι ας μην αντέχουμε να την ακούμε – ότι αν απόψε κάποιος υποφέρει, έχω ευθύνη και εγώ!! Μα κι αν κάποιος απόψε νιώθει όμορφα για εμάς, έστω για ένα χάδι μας, μια παρουσία μας στη ζωή του, μια καλή μας κουβέντα , μικρό δώρο θαρρείτε είναι αυτό;

Ubuntu λοιπόν – και λόγω φτώχειας – και ξερό ψωμί!!!
Σας βλέπω να χαμογελάτε με το ουτοπικό της πρότασης. Με ειρωνεία και συγκατάβαση. Κι όμως, αν δεν πιστέψεις σήμερα στην ουτοπία μιας άλλης εκδοχής ζωής έχεις τελειώσει. Αν δεν εμψυχωθείς από την πίστη σε μια διαφορετική δυνατότητα ύπαρξης και συνύπαρξης μένεις αγκαλιά με το ήδη γνωστό. Κι αυτό μυρίζει σήψη, και μούχλα, και θάνατο.

Και τα όνειρα πολλοί τα αγνόησαν και τα χλεύασαν, τον θάνατο ουδείς!!!

Ανδρέας Χρονάκης,  

PhD Ιστορίας Τέχνης & Ψυχολογίας – Επιστημονικός Συνεργάτης ΑΠΘ

diodotos-k-t.blogspot.com