Η “ιερότητα των συνόρων” είναι η προϋπόθεση για… “ολική επαναφορά”

του Κωνσταντίνου Γρίβα*

Το σοκ του κορωνοϊού μέσα στον Δυτικό Κόσμο λειτουργεί ως καταλύτης και αποκρυσταλλώνει έναν άτυπο παγκόσμιο πόλεμο που μαίνεται εδώ και καιρό αλλά τώρα παίρνει μια πιο σχηματοποιημένη μορφή.

Σε πολύ γενικές γραμμές, οι παρατάξεις του πολέμου αυτού θα μπορούσαν να συμπυκνωθούν στους εξής δύο πόλους: Στον πρώτο βρίσκονται όσοι θέτουν πάνω απ΄ όλα την Ανθρωπότητα και τις επιμέρους συλλογικές εκφάνσεις της, χάρη στις οποίες αποκτά και η ίδια υπόσταση, όπως είναι τα έθνη, οι λαοί, οι κοινωνίες. Ο δεύτερος πόλος περιλαμβάνει τις δυνάμεις που επιχείρησαν, επιχειρούν και θα επιχειρούν να αποδομήσουν και να καταργήσουν τις συλλογικές ταυτότητες.

Οι δυνάμεις αυτές είχαν επιβάλει τη συλλογική αυταπάτη της «Παγκοσμιοποίησης», δαιμονοποίησαν την ίδια την έννοια των συνόρων και έτσι επέτρεψαν σε έναν παθογόνο παράγοντα, που θα μπορούσε να είχε ελεγχθεί στην αρχή της εμφάνισής του με τον κλείσιμο των συνόρων, να μετατραπεί στον σημερινό εφιάλτη.

Μερικές εβδομάδες μετά η κατάσταση έχει αντιστραφεί. Οι χώρες η μία μετά την άλλη κλείνουν τα σύνορά τους σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αποτρέψουν τη διάδοση του κορωνοϊού, ενώ ακόμη και οι τοπικές κοινωνίες σε χώρες όπως η Ισπανία περιχαρακώνονται ώστε να προστατεύσουν τους δημότες τους.

Έτσι, λοιπόν από το χωρίς σύνορα, υποτιθέμενο, «Παγκόσμιο Χωριό», περάσαμε σε έναν κόσμο πολλαπλών και επικαλυπτομένων συνόρων όπου και το πιο μικρό χωριό, κοινότητα, νησί, προσπαθεί να αποκόψει τον εαυτό του από τους άλλους. Με άλλα λόγια ανακαλύψαμε ξανά τα σύνορα. Ή μάλλον θα ήταν πιο σωστό να πούμε ότι τα σύνορα κατέστησαν εκ νέου ιερά.

Η επαναφορά των συλλογικών ταυτοτήτων στο ιστορικό γίγνεσθαι

Και πράγματι στο μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας τα σύνορα εθεωρούντο ιερά γιατί χωρίζουν τον οργανωμένο χώρο από το χάος, όπως σοφά έγραψε σε ανάρτησή του ο πολιτικός επιστήμονας Δημήτρης Βερδελής.

Και ο οργανωμένος χώρος είναι η αναγκαία συνθήκη για να υπάρχουν η ανθρώπινη κοινωνία, οι συλλογικές ταυτότητες και δομές, οι λειτουργίες των ανθρώπων, η ίδια η ζωή αυτή καθαυτή. Χωρίς σύνορα δεν υπάρχουν κοινότητες, χωρίς κοινότητες δεν υπάρχουν κοινωνίες, χωρίς κοινωνίες δεν υπάρχουν λαοί, χωρίς λαούς δεν υπάρχουν έθνη, χωρίς έθνη και λαούς δεν υπάρχει Ανθρωπότητα.

Επίσης, το διεθνές σύστημα διαμορφώνεται από χώρες και οι χώρες διαμορφώνονται από τα σύνορα. Άρα, χωρίς σύνορα δεν υπάρχουν χώρες και χωρίς χώρες δεν υπάρχει διεθνές σύστημα. Και χωρίς διεθνές σύστημα δεν υπάρχει διεθνές δίκαιο και ό,τι απορρέει από αυτό όπως είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ακόμη περισσότερο, χωρίς σύνορα δεν υπάρχει η αίσθηση ενότητας των ανθρώπων. Γιατί οι άνθρωποι αναγνωρίζουν τους άλλους ανθρώπους μέσω της αλληλεπίδρασης στο πλαίσιο συλλογικών δομών. Αν καταστρέψεις τις συλλογικές δομές τότε ο ορίζοντας των ανθρώπων μικραίνει δραματικά, τόσο χωρικά όσο και χρονικά, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ξεφύγουν από τα στενά όρια της ατομικότητάς τους και βυθίζονται σε αυτήν.

Χωρίς σύνορα και τις συλλογικές δομές που διαμορφώνονται χάρη σε αυτά και εξαιτίας αυτών, η έννοια της Ανθρωπότητας θα είχε την ίδια σημασία με την έννοια της γατότητας, της σκυλότητας ή της καμηλοπαρδότητας.

Και αν δεν υπάρχει Ανθρωπότητα και διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν και πανανθρώπινα οράματα και διεθνιστικοί αγώνες. Βέβαια, κάποια στιγμή στο μέλλον ενδέχεται να υπάρξει υπέρβαση των συνόρων και των εθνών. Όμως, η υπέρβαση αυτή, όταν και αν έλθει, θα προκύψει ως αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας και επίπονης διαδικασίας στο πλαίσιο της οποίας συγκρούονται αντίρροπες δυνάμεις, ο χαρακτήρας των οποίων μπορεί να συμπυκνωθεί στο σχήμα:

Οι πολλοί εναντίον των λίγων, οι κοινωνίες και οι λαοί εναντίον των υπερεθνικών ελίτ. Η πιθανή αυτή ιστορική εξέλιξη δεν έχει καμιά σχέση με τις ιαχές για κατάργηση των συνόρων «εδώ και τώρα». Όχι μόνο δεν είναι το ίδιο πράγμα αλλά το ακριβώς το αντίθετό της.

Μια μοναδική ιστορική ευκαιρία

Άρα λοιπόν, για να εκμεταλλευτούμε την μοναδική ιστορική ευκαιρία που έδωσε στους λαούς ο γεωπολιτικός μετεωρίτης του κορωνοϊού, επαναφέροντας στο ιστορικό γίγνεσθαι τις συλλογικές ταυτότητες και δομές και να αναδημιουργήσουμε τις χώρες μας με μια κοινωνιοκεντρική λογική, πρέπει πριν και πάνω απ’ όλα να ξαναφτιάξουμε τα σύνορα. Για την ακρίβεια να επαναϊεροποιήσουμε τα σύνορα.
Γιατί τα σύνορα δεν είναι απλώς μια γραμμή στον χάρτη. Είναι το φράγμα που μας προφυλάσσει από εξωτερικές απειλές αλλά, κυρίως, διαμορφώνουν το αναγκαίο πλαίσιο που πρέπει να υφίσταται για να υπάρχει κοινωνία. Η κοινωνία πρέπει να έχει και χωρική ταυτότητα αλλιώς δεν είναι κοινωνία αλλά ένας συρφετός ατόμων, απροσδιόριστου μεγέθους και ασαφών ορίων.

Και αν δεν υπάρχει κοινωνία δεν μπορούν να υπάρξουν κανενός είδους συλλογικές δομές, οι οποίες πηγάζουν από την κοινωνία, αποτελούν προεκτάσεις και «εκροές» της, κατά κάποιον τρόπο. Και αν δεν υπάρχουν συλλογικές δομές δεν μπορεί να υπάρξουν και συλλογικοί αγώνες. Ούτε φυσικά και η ταξική πάλη εν συνόλω.

Η ύπαρξη κοινωνίας, λαού, έθνους και χώρας δεν αναιρεί την ταξική πάλη. Αντιθέτως, της δίνει το αναγκαίο πλαίσιο μέσα και τη βάση πάνω στην οποία μπορεί να οικοδομηθεί. Αν δεν υπάρχει σύνολο αλλά μόνο άτομα, τότε φυσικά και δεν μπορεί να υπάρξει ταξική πάλη.

(*) Ο Κωνσταντίνος Γρίβας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Διδάσκει επίσης Γεωγραφία της Ασφάλειας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

defence-point.gr