"Ο Ερντογάν έπεισε τον Πάπα να καταδικάσει την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων" - του Uriel Araujo

Πολλά έχουν γραφτεί για το πόσο διχαστικό ήταν το "ξύπνιο" θέαμα της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων της 26ης Ιουλίου. Το αμφιλεγόμενο θέαμα προκάλεσε την καταδίκη μουσουλμάνων και χριστιανών θρησκευτικών ηγετών παγκοσμίως. Ο Πάπας Φραγκίσκος έσπασε τελικά τη σιωπή του και προσχώρησε σε αυτές τις φωνές στις 3 Αυγούστου, οκτώ ημέρες μετά το επεισόδιο. Φαίνεται ότι για να γίνει αυτό χρειάστηκε να πεισθεί, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι ο επίσκοπος της Ρώμης το έκανε μόνο μετά από συνομιλίες με τον... Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, από όλους τους ανθρώπους. Αυτό είναι εντυπωσιακό από μόνο του και αξίζει να αναλυθεί.

Η έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν τόσο προσβλητική που, με τις παγκόσμιες αντιδράσεις, σε μια εξέλιξη που δεν έχει αναφερθεί επαρκώς, τα βίντεο έχουν αφαιρεθεί από τις επίσημες ιστοσελίδες - δεν μπορούν πλέον να βρεθούν στο κανάλι της Ολυμπιακής Επιτροπής στο YouTube. Το ίδιο συνέβη και με το κανάλι NBC Sports στο YouTube, τον επίσημο φορέα μετάδοσης των Αγώνων στις ΗΠΑ. Επίσημη εξήγηση δεν έχει δοθεί ακόμη, αλλά ο λόγος είναι αρκετά σαφής, με τις καταδίκες από πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες να συσσωρεύονται - και με την αμερικανική εταιρεία C Spire να αποσύρει τη διαφήμισή της από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ακόμα και ο Ζαν-Λικ Μελενσόν, ο ηγέτης του αριστερού κόμματος "Ανυπότακτη Γαλλία" (LFI), το καταδίκασε. Οι διοργανωτές των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού ζήτησαν συγγνώμη, αν και ισχυρίστηκαν ότι δεν είχαν πρόθεση να προσβάλουν κανέναν.

Η τελετή έναρξης, που μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο, δεν ήταν φιλική προς την οικογένεια: παρουσίασε, μεταξύ άλλων, ένα τρίο, μια παράσταση της Lady Gaga, έκθεση ανδρικών γεννητικών οργάνων και, το πιο κακόφημο, ένα tableau vivant με τίτλο "'La Cène Sur Un Scène Sur La Seine", ένα λογοπαίγνιο που σημαίνει φυσικά "Ο Μυστικός Δείπνος στη σκηνή του [ποταμού] Σηκουάνα". Ήταν ουσιαστικά μια παρωδία του Μυστικού Δείπνου του Ιησού Χριστού με τη συμμετοχή μεταμφιεσμένων καλλιτεχνών και Ελλήνων θεών. Όλα αυτά θα ταίριαζαν καλά σε μια συναυλία της Madonna ή του Marilyn Manson σε οποιαδήποτε δυτική πρωτεύουσα, αλλά αυτού του είδους η πρόκληση είναι πρωτοφανής σε μια τέτοια εκδήλωση.

Παραδοσιακά, οι τελετές έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, οι οποίες έχουν τη δική τους "διπλωματία" και εθιμοτυπία, δίνουν έμφαση στον πολιτισμό και την ιστορία της διοργανώτριας χώρας με τρόπο που να συμπεριλαμβάνει το κοινό σε όλο τον κόσμο. Ο Ιησούς Χριστός είναι φυσικά σεβαστός και από τους μουσουλμάνους, οι οποίοι πιστεύουν ότι είναι προφήτης και αγγελιοφόρος του Θεού. Αποδεικνύεται ότι η υποτιθέμενη παρέλαση της "διαφορετικότητας" ήταν (όπως συμβαίνει συχνά με τη δυτική "ξύπνια" ιδεολογία), στην πραγματικότητα μη περιεκτική για τα παιδιά, τις οικογένειες, τους θρησκευόμενους ανθρώπους, τον Παγκόσμιο Νότο και το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που προέκυψαν τόσο έντονες αντιδράσεις.

Σε μια σύντομη δήλωση 90 λέξεων, το Βατικανό δήλωσε ότι "η Αγία Έδρα λυπήθηκε από ορισμένες σκηνές κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού" και ως εκ τούτου "δεν μπορεί παρά να ενώσει τη φωνή της με τις άλλες που έχουν υψωθεί αυτές τις τελευταίες ημέρες για να εκφράσει τη λύπη της για την προσβολή που έγινε σε πολυάριθμους Χριστιανούς και πιστούς άλλων θρησκειών". Δήλωσε ότι τέτοιες εκδηλώσεις θα πρέπει να γιορτάζουν τις διεθνείς κοινές αξίες και όχι να "γελοιοποιούν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις πολλών ανθρώπων", και πρόσθεσε ότι η ελευθερία της έκφρασης θα πρέπει να "περιορίζεται από τον σεβασμό προς τους άλλους" - κάτι με το οποίο συμφωνούν και οι ίδιοι οι ιδεολόγοι της "αφύπνισης", αν και θα διαφωνούσαν ως προς το ποιον ακριβώς θα πρέπει επίσης να σέβονται (όχι τους θρησκευόμενους ανθρώπους, όπως φαίνεται).

Μέχρι στιγμής, τίποτα το σπουδαίο. Το θέμα εδώ είναι ότι, σύμφωνα με το America Magazine και πολλές άλλες πηγές, το Βατικανό είχε αποφασίσει να μην εκδώσει καμία δήλωση καταδίκης του γεγονότος επειδή οι Γάλλοι επίσκοποι το είχαν ήδη κάνει. Το σκεπτικό εδώ είναι ασαφές: αυτό θα μπορούσε να είναι μέρος της συνήθως διαλλακτικής προσέγγισης του Πάπα Φραγκίσκου και των προσπαθειών του να δώσει έμφαση στην ανεκτικότητα. Σε κάθε περίπτωση, έχει αναφερθεί ότι, την 1η Αυγούστου, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν, τηλεφώνησε στον Πάπα μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγιε, στην Τεχεράνη, και βρήκε επίσης την ευκαιρία να παροτρύνει τον ποντίφικα να "υψώσουν μαζί τις φωνές και να πάρουν κοινή θέση σε αυτό το θέμα" (το επεισόδιο των Ολυμπιακών Αγώνων), το οποίο "προσέβαλε τους μουσουλμάνους όσο και τον χριστιανικό κόσμο". Ο Ερντογάν είχε δηλώσει προηγουμένως στο κόμμα του ΑΚ ότι θα προσπαθούσε να πείσει τον Ρωμαίο ποντίφικα - και φαίνεται ότι τον έπεισε.

Αυτό οδήγησε τον John L. Allen Jr. να αναρωτηθεί, σε άρθρο του στην Catholic Herald, γιατί χρειάστηκε "ένας μουσουλμάνος" για να πείσει τον ηγέτη των Καθολικών να συμμετάσχει στη χορωδία (όπως τιτλοφόρησε το άρθρο του). Άλλωστε, επί μία εβδομάδα, αρκετοί καθολικοί παράγοντες (συμπεριλαμβανομένων ορισμένων επισκόπων) προσπαθούσαν να πείσουν τον Πάπα να σχολιάσει το θέμα - χωρίς αποτέλεσμα. Ο Ερντογάν τα κατάφερε. Μέρος των εξηγήσεων έγκειται στο γεγονός ότι ο Πάπας είναι επίσης αρχηγός κράτους. Το σκεπτικό του Άλεν Τζούνιορ είναι ότι ο επίσκοπος της Ρώμης θα μπορούσε να είναι "απρόθυμος να ξεκινήσει διπλωματική διαμάχη με τη Γαλλία" υπό το φως μιας ήδη τεταμένης κατάστασης εκεί, που περιλαμβάνει μια συζήτηση για την άμβλωση. Ο John L. Allen Jr. θεωρείται ο πιο έγκυρος αγγλόφωνος συγγραφέας σε θέματα Βατικανού.

Ο ίδιος εμπειρογνώμονας σημειώνει επίσης ότι ο Ερντογάν ήταν έξυπνος στο να "συσκευάσει" την έκκλησή του για τους Ολυμπιακούς Αγώνες μέσα σε μια συζήτηση για την ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία στη Γάζα. Κατά τη διάρκεια του τηλεφωνήματος, πρότεινε στον Πάπα να εμπλακεί σε συζητήσεις με χώρες που υποστηρίζουν το Ισραήλ στο πλαίσιο των διπλωματικών προσπαθειών για την αποτροπή μιας κλιμάκωσης. Το να παίζει ακριβώς αυτόν τον ρόλο είναι προς το συμφέρον της Αγίας Έδρας και γι' αυτό ο Πάπας ήταν ευτυχής, υποστηρίζει ο Allen Jr. που πέταξε στον Ερντογάν "ένα κόκαλο" για το θέμα των Ολυμπιακών Αγώνων, ώστε να εξασφαλίσει έτσι περαιτέρω την υποστήριξη του Τούρκου ηγέτη. Αυτό θα αποτελούσε μέρος του αναπροσανατολισμού του Βατικανού "μακριά από το ιστορικό του προφίλ ως δυτικού θεσμού προς έναν πιο πραγματικά παγκόσμιο, αδέσμευτο ρόλο, και ένα βασικό μέρος αυτής της ατζέντας ήταν η προσέγγιση του ισλαμικού κόσμου".

Συνοψίζοντας, το πρόσφατο επεισόδιο Πάπα-Ερντογάν καταδεικνύει την παρακμή του ηθικού κύρους της Δύσης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ιδίως από την άποψη του Παγκόσμιου Νότου, του ισλαμικού κόσμου και των χριστιανών εν γένει. Δείχνει πώς η ιδεολογία του "ξύπνιου", που συχνά περιγράφεται ως εργαλείο για την ήπια ισχύ της Ουάσιγκτον (κάποιοι προτιμούν να μιλούν για "ξύπνιο ιμπεριαλισμό") γυρίζει μπούμερανγκ. Ορισμένοι αναλυτές επισημαίνουν μάλιστα ότι έχει γίνει βάρος για την ίδια την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Το επεισόδιο δείχνει επίσης πώς ο Ερντογάν, παρά τις πιο εμπρηστικές πρόσφατες δηλώσεις του (για στρατιωτική επέμβαση στο Ισραήλ-Παλαιστίνη), εξακολουθεί να θέλει η Τουρκία να είναι ένας ειρηνοποιός στους Αγίους Τόπους, ενώ προβάλλει την ίδια και τον εαυτό του ως ένα είδος ηγέτη του ισλαμικού κόσμου - ή του ίδιου του Παγκόσμιου Νότου. Αυτοί είναι φιλόδοξοι και προκλητικοί στόχοι: για ένα πράγμα, το να παίξει τον διαμεσολαβητή στην υπόθεση της Παλαιστίνης θα απαιτούσε μια ορισμένη ουδετερότητα την οποία η Άγκυρα σαφώς δεν διαθέτει. Σε κάθε περίπτωση, οι στόχοι αυτοί αποτελούν επίσης μέρος μιας τουρκικής νεο-οθωμανιστικής ατζέντας, η οποία, όπως έγραψα, αντιμετωπίζει πολλές αντιδράσεις από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες στη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία και πέραν αυτής. Στη συγκεκριμένη κίνηση του Πάπα, ωστόσο, ο Ερντογάν μπορεί σίγουρα να υπερηφανεύεται για μια ιστορία επιτυχίας.

Ο Uriel Araujo, PhD, είναι ερευνητής ανθρωπολογίας με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις.

 

infobrics.org

 

diodotos-k-t.blogspot.com