Αυτό
που συνέβη στις 13 Οκτωβρίου στο Ισραήλ και στην Αίγυπτο ήταν μια
θορυβώδης και οργισμένη ιστορία που δεν σήμαινε απολύτως τίποτα. Ναι, οι
Ισραηλινοί όμηροι αφέθηκαν ελεύθεροι, κάτι που είναι καλό, καθώς έβαλε
τέλος στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνταν ανελέητα ως πιόνια από τη
Χαμάς και τον Βενιαμίν Νετανιάχου σε ένα άθλιο παιχνίδι πολιτικής
επιβίωσης. Ναι, αφέθηκαν ελεύθεροι και Παλαιστίνιοι όμηροι, αφού δεν
υπάρχει άλλος τρόπος να περιγραφούν οι χιλιάδες άνδρες που κρατούνται
από το Ισραήλ υπό διοικητική κράτηση, χωρίς κατηγορίες, συγκεντρωμένοι
κυρίως για να χρησιμεύσουν ως νόμισμα στις διαπραγματεύσεις με τη Χαμάς.
Και ναι, η σύνοδος κορυφής στο Σαρμ αλ-Σέιχ ήταν πιθανώς μια
επιτυχημένη προσπάθεια να ανακοπεί η ορμή του πολέμου και της
εθνοκάθαρσης στη Γάζα – περιορίζοντας τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ σε μια
δήλωση που απηύθυνε στον Νετανιάχου, ότι θα τον θυμούνται πολύ
περισσότερο για τον τερματισμό του πολέμου στην περιοχή παρά για το «εάν
συνέχιζες να σκοτώνεις, και να σκοτώνεις, και να σκοτώνεις…»
Πέρα
όμως από αυτές τις επιτυχίες, τα γεγονότα αυτής της εβδομάδας ήταν σε
γενικές γραμμές άνευ νοήματος στο ευρύτερο πλαίσιο της επίλυσης της
Ισραηλινο – Παλαιστινιακής σύγκρουσης. Ούτε μία φορά δεν ανέφερε ο Τραμπ
ένα παλαιστινιακό κράτος, καθώς αυτοθαυμαζόταν, βυθισμένος μέσα σε μια
θάλασσα κολάκων, με κορυφαία στιγμή την εμφάνισή του στην Αίγυπτο,
περιτριγυρισμένος από μια ομάδα παγκόσμιων ηγετών, των οποίων οι
εκφράσεις πρόδιδαν την πεποίθηση ότι ήταν παγιδευμένοι σε ένα αλλόκοτο
ψυχόδραμα.
Το
σχέδιο του προέδρου των ΗΠΑ για τη Γάζα εισέρχεται τώρα στη δεύτερη
φάση του, στην οποία, μεταξύ άλλων, η Χαμάς πρέπει να αφοπλιστεί. Τι θα
συμβεί αν η οργάνωση συνεχίσει να απορρίπτει αυτόν τον όρο; Θα συνεχίσει
το Ισραήλ την επίθεσή του; Η σύνοδος κορυφής στο Σαρμ αλ-Σέιχ
σχεδιάστηκε ειδικά για να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο, και πλέον είναι
απολύτως σαφές ότι ο ισραηλινός στρατός δεν θα είναι σε θέση να
αφοπλίσει πλήρως τη Χαμάς ούτως ή άλλως. Ένα από τα μικρά επιτεύγματα
του Νετανιάχου είναι ότι δόθηκε στο Ισραήλ μια δικαιολογία για να
απορρίψει επίσημα την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, μια θέση που
προφανώς συμμερίζονται και οι Αμερικανοί. Ωστόσο, το τίμημα που πλήρωσε
είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών ανά τον κόσμο πιστεύει
πλέον ότι καμία λύση στην ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση δεν είναι
δυνατή χωρίς ένα παλαιστινιακό κράτος.
Ο
Νετανιάχου και οι θρησκοφασίστες σύμμαχοί του προφανώς απέτυχαν – προς
το παρόν – να συνεχίσουν το σχέδιο εθνοκάθαρσης που σχεδίαζαν από τις
πρώτες ημέρες του πολέμου. Τα πάντα στις ισραηλινές ενέργειες εκείνη την
εποχή έδειχναν πόσο σημαντικό ήταν αυτό – από τις πρώτες προσπάθειες
του Νετανιάχου να πείσει την Αίγυπτο να ανοίξει τα σύνορά της στον
πληθυσμό της Γάζας, μέχρι τη συστηματική καταστροφή όλων των θεσμών και
υποδομών που έκαναν δυνατή τη ζωή στη Γάζα, και μέχρι το Ανθρωπιστικό
Ίδρυμα της Γάζας (Gaza Humanitarian Foundation), που υποτίθεται ότι είχε
σχεδιαστεί για να θρέψει τους πεινασμένους Παλαιστίνιους, αλλά
χρησίμευσε κυρίως για να τους πυροβολεί ο Ισραηλινός στρατός καθώς
πλησίαζαν στις εγκαταστάσεις του, πριν τους συγκεντρώσει στη νότιο Γάζα
ως προκαταρκτικό βήμα για την αποβολή τους προς την Αίγυπτο.
Οι
Παλαιστίνιοι έμειναν, αλλά το ισραηλινό σχέδιο μπορεί ακόμα να
πραγματοποιηθεί. Τα επόμενα χρόνια, μπορεί κάλλιστα να δούμε έναν
αυξανόμενο αριθμό κατοίκων της Γάζας, οι οποίοι υπομένουν άθλιες
συνθήκες διαβίωσης, να πληρώνουν παράνομα δίκτυα για να τους βοηθήσουν
να μεταναστεύσουν από τη Γάζα στην Αίγυπτο και πέρα από αυτήν. Στη
Δυτική Όχθη, το Ισραήλ θα συνεχίσει να κάνει τη ζωή αφόρητη για τους
Παλαιστίνιους, καθώς εφαρμόζει συνεχώς διώξεις, κατεδαφίσεις σπιτιών και
κατασχέσεις γης που λαμβάνουν χώρα χωρίς διακοπή από το 2023. Η ελπίδα
των Ισραηλινών είναι ότι ένας αυξανόμενος αριθμός Παλαιστινίων θα
επιλέξει να περάσει στην Ιορδανία – μια «ήσυχη μορφή εθνοκάθαρσης», όπως
την περιέγραψε ένας Ιορδανός φίλος. Τελικά, η φαντασίωση του Ισραήλ
είναι να δει την Ιορδανία να μετατρέπεται σε παλαιστινιακό κράτος.
Επίσης,
από τις χυδαίες διαδικασίες αυτής της εβδομάδας απουσίαζε οποιαδήποτε
επανεξέταση των τρόπων με τους οποίους οι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές
δυτικές χώρες συνέβαλαν στις φρικαλεότητες κατά του πληθυσμού της Γάζας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξόπλισαν το Ισραήλ καθ’ όλη τη διάρκεια του
πολέμου, ενώ παράλληλα εισήλθαν σε δύο ένοπλες συγκρούσεις για
λογαριασμό του. Σύμφωνα με τον William D. Hartung του Ινστιτούτου Quincy
για Υπεύθυνη Πολιτική, η Ουάσιγκτον δαπάνησε έως και 33,7
δισεκατομμύρια δολάρια για λογαριασμό του Ισραήλ μεταξύ Οκτωβρίου 2023
και Σεπτεμβρίου 2025, εκ των οποίων τα 21,7 δισεκατομμύρια δολάρια ήταν
στρατιωτική βοήθεια.
Οι
χώρες της Δυτικής Ευρώπης θα προσπαθήσουν να εκτρέψουν την προσοχή στο
ότι απομακρύνθηκαν από το Ισραήλ στα μεταγενέστερα στάδια της
σύγκρουσης, όταν λιμοκτονούσε ο πληθυσμός της Γάζας. Ωστόσο, αρκετές από
αυτές τις χώρες δεν θα μπορέσουν να επιβάλουν αμνησία στον τρόπο με τον
οποίο περιόρισαν – και κατά καιρούς ποινικοποίησαν – τις
φιλοπαλαιστινιακές διαμαρτυρίες. Χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η
Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα μπορέσουν να εξηγήσουν γιατί
αντιτάχθηκαν στην προσφυγή της Νοτίου Αφρικής για γενοκτονία κατά του
Ισραήλ ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Μόνο
η Ισπανία, η Ιρλανδία και το Βέλγιο αντιμετώπισαν την πρωτοβουλία της
Νοτίου Αφρικής με τη σοβαρότητα που της άρμοζε. Και αποδείχθηκαν σωστές:
Τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, η Ανεξάρτητη Διεθνής Επιτροπή
Έρευνας των Ηνωμένων Εθνών για τα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, την
Ανατολική Ιερουσαλήμ και το Ισραήλ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι
ισραηλινές αρχές και οι ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας «έχουν διαπράξει
και συνεχίζουν να διαπράττουν γενοκτονία εναντίον των Παλαιστινίων στη
Λωρίδα της Γάζας», μια απόφαση που το Ισραήλ και οι υποστηρικτές του
προσπάθησαν απεγνωσμένα να δυσφημίσουν. Είχαν ήδη προσπαθήσει να το
πράξουν νωρίτερα, όταν η Διεθνής Ένωση Ακαδημαϊκών για τις Γενοκτονίες
(International Association of Genocide Scholars) είχε καταλήξει σε
παρόμοιο συμπέρασμα. Ωστόσο, δεν είχαν πολλά να πουν όταν ο κορυφαίος
Ισραηλινός μελετητής της γενοκτονίας, Ομέρ Μπάρτοφ, έγραψε ένα δοκίμιο
ως προσκεκλημένος στους New York Times, υποστηρίζοντας:
«Οι
ενέργειες του Ισραήλ μπορούσαν να γίνουν κατανοητές μόνο ως η εφαρμογή
της εκφρασμένης πρόθεσης να καταστήσει τη Λωρίδα της Γάζας ακατοίκητη
για τον παλαιστινιακό πληθυσμό της. Πιστεύω ότι ο στόχος ήταν – και
παραμένει εώς σήμερα – να αναγκαστεί ο πληθυσμός να εγκαταλείψει εντελώς
τη Λωρίδα ή, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν έχει πού να πάει, να
αποδυναμωθεί ο θύλακας μέσω βομβαρδισμών και εκτεταμένης στέρησης
τροφίμων, καθαρού νερού, αποχέτευσης και ιατρικής βοήθειας σε τέτοιο
βαθμό που να είναι αδύνατο για τους Παλαιστίνιους στη Γάζα να
διατηρήσουν ή να ανασυστήσουν την συλλογική τους ύπαρξη.
Το αναπόφευκτο συμπέρασμά μου είναι ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία εναντίον του παλαιστινιακού λαού».
Αυτές
οι ετυμηγορίες δεν θα εξαφανιστούν σύντομα, επειδή ο κόσμος δεν
τελειώνει στα σύνορα των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δυτικής Ευρώπης. Αν η
διετής θηριωδία στη Γάζα έχει πραγματοποιήσει κάτι, αυτό είναι η
ανάδειξη της αλληλεγγύης πολλών κρατών προς την παλαιστινιακή υπόθεση, η
αύξηση της δυσαρέσκειάς τους απέναντι στην Δύση και η άρνησή τους να
δουν το Ισραήλ ως κάτι λιγότερο από ένα νεοαποικιακό, παράνομο κράτος.
Χρειάστηκαν
δέκα ατελείωτοι μήνες ώστε να κατανοήσει ο Τράμπ ότι το Ισραήλ είχε
μετατραπεί σε ένα σημαντικό μειονέκτημα για την αμερικανική ισχύ στην
Μέση Ανατολή και στον κόσμο, και ότι ο Νετανιάχου ήταν εκτός ελέγχου –
δέκα μήνες κατά τους οποίους ο Τράμπ διατήρησε την ισραηλινή φονική
μηχανή σε λειτουργία, ακόμη και όταν η αξιοπιστία των ΗΠΑ αιμορραγούσε.
Αλλά, τουλάχιστον, ο Τραμπ έκανε αυτό που ο καταληπτικός Τζο Μπάιντεν
δεν είχε κατορθώσει, δηλαδή να χρησιμοποιήσει την αμερικανική μόχλευση
για να επιβάλει δύο εκεχειρίες στην ισραηλινή κυβέρνηση.
Υποθέτοντας
ότι ο πόλεμος όντως θα τελειώσει, η Γάζα θα παραμείνει ένας λεκές στον
κόσμο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο – έναν κόσμο που κυριαρχείται από τις ΗΠΑ
και φέρεται να είχε φτάσει, για να δανειστούμε από τον Φράνσις
Φουκουγιάμα, «στο τελικό σημείο της ιδεολογικής εξέλιξης της
ανθρωπότητας και στην καθολικοποίηση της δυτικής φιλελεύθερης
δημοκρατίας ως την τελική μορφή ανθρώπινης διακυβέρνησης». Η Γάζα
επιβεβαίωσε την γελοιότητα αυτής της πρότασης, διατυπωμένης σε μια
τυραννική δυτική φούσκα. Παραδόξως, η προσωποποίηση αυτού του ψεύδους
είναι μια χώρα, το Ισραήλ, του οποίου η εμφάνιση το 1948 θεωρήθηκε από
πολλούς Δυτικούς ως θρίαμβος ενάντια στις σκληρότητες της ναζιστικής
Γερμανίας – της προσωποποίησης μιας τυραννικής τάξης πραγμάτων.
Θα
ανακάμψουν ποτέ οι δυτικές φιλελεύθερες αξίες από τη Γάζα; Μάλλον
απίθανο, καθώς, εκτός από μερικούς ατρόμητους Ευρωπαίους ασήμαντους,
κανείς δεν θα μπορέσει να κρυφτεί για πολύ από την ενοχή για τη
γενοκτονία της Γάζας. Οποιαδήποτε νέα έκκληση στα όπλα από τις Ηνωμένες
Πολιτείες και τους κύριους Ευρωπαίους εταίρους τους για την υπεράσπιση
του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπιστικών αξιών θα αντιμετωπιστεί με
χλευασμό. Ούτε θα μπορέσουν να ανασχέσουν την πολύ πραγματική εντύπωση
ότι οι πράξεις τους τα τελευταία δύο χρόνια ήταν ένας άρρητος, αλλά
εμφανής, ρατσισμός – μια αίσθηση ότι οι δυτικές χώρες δεν ήταν πρόθυμες
να επεκτείνουν στους Παλαιστίνιους την καθολική προστασία, τις
ανθρωπιστικές αξίες και τη συμπόνια που παρείχαν στους Ισραηλινούς.
Ακόμα και στην δημοσιογραφική κάλυψη της απελευθέρωσης των ομήρων από τα
δυτικά μέσα ενημέρωσης αυτή την εβδομάδα, πόση προσοχή δόθηκε
πραγματικά στους Παλαιστίνιους που απελευθερώθηκαν σε σύγκριση με τους
Ισραηλινούς;
Κοιτώντας
λοιπόν πίσω, στους πανηγυρισμούς της 13ης Οκτωβρίου, το μόνο που
μπορούμε να συμπεράνουμε είναι ότι τίποτα δεν εμποδίζει την επανάληψη
ενός πολέμου στη Γάζα. Ο Τραμπ μπορεί να φαντάζεται ότι έλυσε μια
σύγκρουση «μερικοί λένε 3.000 ετών, κάποιοι λένε 500 ετών», αλλά το μόνο
που πραγματικά έκανε, και είναι καλό γι’ αυτόν που το έκανε, ήταν να
βάλει τέλος σε δύο χρόνια μαζικών δολοφονιών από το Ισραήλ εναντίον
ενός, σε μεγάλο βαθμό, άμαχου πληθυσμού. Η πληγή της Γάζας δεν θα
επουλωθεί σύντομα και θα συνεχίσει να ξεχωρίζει την Δύση από τους
υπόλοιπους. Ο Νετανιάχου επαναλαμβάνει συχνά ότι το Ισραήλ βρίσκεται
στην καρδιά μιας σύγκρουσης μεταξύ πολιτισμού και βαρβαρότητας. Η
αστειότητα είναι όλη δική του. Από τον Οκτώβριο του 2023, πολλοί έχουν
συμφωνήσει με την περιγραφή του Νετανιάχου, αλλά όχι ακριβώς με τον
τρόπο που εκείνος την εννοεί.
* Ο Michael Young είναι αρχισυντάκτης
στο Κέντρο Malcolm H. Kerr Carnegie Middle East στη Βηρυτό και
συντάκτης του Diwan, ιστολογίου του Carnegie για τη Μέση Ανατολή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου