Η συμφωνία με την Ιταλία και τι πρέπει να γίνει με την Αίγυπτο…

Το δυνατό αυτό άρθρο του Θεόδωρου Καρυώτη μάς εξηγεί επακριβώς το τί παίζεται...

ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΟΖ

 

Εδώ και 38 χρόνια τώρα προσπαθώ να πείσω τους συμπατριώτες μου για την αξία της ΑΟΖ, και τη σημασία της για τα εθνικά μας συμφέροντα. Ξεκίνησα, λοιπόν, έναν ανηφορικό δρόμο, δημοσιεύοντας βιβλία και άρθρα στα ελληνικά και αγγλικά, προφανώς εις ώτα μη ακουόντων.
Όταν ξεκίνησα να γράφω για την ΑΟΖ δεν γνώριζα καθόλου για τον τεράστιο ορυκτό πλούτο που βρίσκεται κάτω από τις θάλασσές μας. Απλώς, ήθελα να δείξω τα θαλάσσια σύνορα της πατρίδας μας και κυρίως την αξία της ΑΟΖ για την αλιεία μας.
Πέρασαν πολλά χρόνια για να καταλάβω ότι η αρχική αντίθεση της Τουρκίας στο ζήτημα της ΑΟΖ επικεντρωνόταν στο θέμα της αλιείας και όχι στο πετρέλαιο. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος που η Τουρκία πολέμησε την ΑΟΖ.
Πέρασαν 38 χρόνια από την ημέρα που δημιουργήθηκε η ΑΟΖ στη έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και η Ελλάδα κατάφερε να ολοκληρώσει την πρώτη από τις έξη οριοθετήσεις ΑΟΖ, αφού διαθέτουμε θαλάσσια σύνορα με έξη κράτη.

• Ο ανωτέρω είναι ο πρώτος χάρτης της ΑΟΖ που έδειξα στους συμπατριώτες μου πριν τρεις δεκαετίες, αλλά αυτοί με αγνόησαν.

Τώρα στα δυτικά σύνορά μας οριοθετήσαμε την ΑΟΖ μας με την Ιταλία και έτσι, επίσημα έχουμε θαλάσσια σύνορα και πρέπει να ετοιμαστούμε να ζωγραφίσουμε αυτό το μπλε και στην υπόλοιπη ΑΟΖ μας. Ένα από τα σημαντικά σημεία της ελληνοϊταλικής συμφωνίας είναι και το γεγονός ότι οριοθετώντας πρώτα ΑΟΖ και όχι ανακηρύσσοντάς την, ακολουθώντας δηλαδή το παράδειγμα του Ισραήλ, ουσιαστικά θεσπίσαμε ΑΟΖ και δεν υπάρχει πλέον λόγος να ανακηρύξουμε ΑΟΖ με προεδρικό διάταγμα ή με νόμο της Βουλής .
Το πρώτο πράγμα που κάνει εντύπωση είναι η δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια,  που αναφέρει:

• «Όπως γνωρίζετε, οι σχέσεις μας με την Ιταλία βρίσκονται σε πολύ καλό επίπεδο, γεγονός που επισφραγίστηκε σήμερα με την υπογραφή της συμφωνίας για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δυο κρατών. Μιας συμφωνίας που, ασφαλώς, έχει συναφθεί στη βάση της UNCLOS [Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας] και επιβεβαιώνει το δικαίωμα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες, καθώς και τη μέση γραμμή της συμφωνίας του 1977 για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας Ελλάδας-Ιταλίας.»

Ο κύριος Δένδιας απέφυγε  να αναφερθεί στην ΑΟΖ και ομιλεί για θαλάσσιες ζώνες. Όμως, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε τη σημασία της  ΑΟΖ στην δική του δήλωση:

• «Αθήνα και Ρώμη καθόρισαν τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες στα νερά που ενώνουν τις δύο γειτονικές μας χώρες, αίροντας, έτσι, με γόνιμο τρόπο μία εκκρεμότητα 40 ετών. Η συμφωνία ανταποκρίνεται πλήρως στους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου αλλά και της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Περιγράφει την έκταση των θαλασσίων περιοχών που αξιοποιούνται. Και, βεβαίως, αναγνωρίζει κυριαρχικά δικαιώματα σε όλα τα εδάφη -χερσαία και νησιωτικά. Πρόκειται για υπόδειγμα συνεργασίας και σχέσεων καλής γειτονίας. Και για μία καθοριστική συμβολή στην ειρήνη και στη σταθερότητα στην περιοχή μας».

Η παρακάτω ανάλυση θα προσπαθήσει να διερευνήσει κάποιες πτυχές αυτής της συμφωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ιταλία, μια και δεν έχει ακόμα δημοσιευτεί το πλήρες κείμενο αυτής της συμφωνίας.
Πριν όμως προχωρήσουμε, πρέπει να επισημάνουμε εδώ ότι ο κύριος λόγος δημιουργίας της ΑΟΖ δεν ήταν άλλος από την προσπάθεια των αναπτυσσομένων κρατών να προστατεύσουν την αλιεία τους. Ήταν καλό σημάδι το ότι τα περισσότερα κράτη κατανόησαν ενωρίς την αξία της ΑΟΖ και άρχισαν γρήγορα να την ανακηρύσσουν μετά το 1982. Ήταν επίσης σημαντικό ότι τα τρία μεγάλα παράκτια κράτη, οι ΗΠΑ, η τότε Σοβιετική Ένωση και η Κίνα, ανακήρυξαν γρήγορα ΑΟΖ, διότι γνώριζαν ότι αυτή θα έπαιζε έναν σημαντικό ρόλο για την προστασία της αλιείας τους και για την εξόρυξη υδρογονανθράκων.
Κατά τη διάρκεια της διάσκεψης (1973-1982) στο θέμα της αλιείας πρωτοστάτησαν τα κράτη της Λατινικής Αμερικής, στα οποία ανήκει και η πατρότητα της έννοιας της ΑΟΖ.
Όταν άρχισε η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, ορισμένα κράτη είχαν ήδη υιοθετήσει απόσταση 200 ν.μ. για την αιγιαλίτιδα ζώνη τους,  ώστε να προστατεύσουν την αλιεία τους. Τα κράτη αυτά (κυρίως της Λατινικής Αμερικής και μερικά της Αφρικής) δεν θα δέχονταν να περιορίσουν την κυριαρχία τους σε πλάτος μικρότερο των 200 ν.μ. και πολύ σωστά στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας πολλές αντιπροσωπείες αποφάσισαν τελικά να προτείνουν τα 200 ν.μ. ως πλάτος της ΑΟΖ, γιατί έτσι  αυξανόταν η πιθανότητα υιοθέτησης της από την παγκόσμια κοινότητα.

• Οι κανόνες αλιείας μέσα στην ΑΟΖ

Όλα τα παράκτια κράτη στη δική τους οικονομική ζώνη διατηρούν τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών τους και μπορούν να τις χρησιμοποιούν με βάση τις εθνικές προτεραιότητές τους και ανάγκες, όπως π.χ. ως πηγή τροφής, εργασίας ή ξένου συναλλάγματος. Βέβαια το παράκτιο κράτος έχει και τρεις βασικές αλληλένδετες υποχρεώσεις:
α.     Πρέπει να καθορίσει το συνολικό επιτρεπόμενο μέγεθος του αλιεύματος (total allowable catch) στη δική του ΑΟΖ.
β.     Πρέπει να καθορίσει τη δική του αλιευτική ικανότητα (capacity to harvest).
γ.     Όταν το παράκτιο κράτος δεν διαθέτει την αλιευτική ικανότητα για το συνολικό επιτρεπόμενο αλίευμα, μπορεί να δώσει σε άλλα κράτη πρόσβαση στο πλεόνασμα αυτό (access to the surplus).
Η Τουρκία πολέμησε κυρίως το θέμα της ΑΟΖ και των νησιών όλα τα εννιά χρόνια της διάσκεψης, γιατί γνώριζε ότι τα άρθρα της ΑΟΖ που ασχολούνται διεξοδικά με τα θέματα της αλιείας ευνοούσαν τα νησιά του Αιγαίου πελάγους.
Το κύριο άρθρο της UNCLOS που αναφέρεται στην αλιεία είναι το άρθρο 61, το οποίο περιλαμβάνει τα κύρια σημεία για τους έμβιους πόρους των θαλασσών και των ωκεανών.
Έτσι χρειάζεται να εξετάσουμε με ιδιαίτερη προσοχή τι περιλαμβάνει η νέα ελληνοιταλική συμφωνία για τα θέματα της αλιείας. Οι Ιταλοί για 38 χρόνια απέφευγαν την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ελλάδα, διότι ήθελαν να προστατεύσουν του αλιείς τους, που ψάρευαν έξω από τα χωρικά μας ύδατα όχι μόνο στα νησιά του Ιονίου αλλά και έξω από την Κρήτη και την Ρόδο και μερικές φορές πιάστηκαν να κλέβουν ξιφίες μέσα στα χωρικά μας ύδατα.
Ο Νίκος Δένδιας σε μια τηλεοπτική του συνέντευξη εξήγησε πως επιλύθηκαν μια σειρά από τεχνικά ζητήματα που είχε η χώρα μας με τους Ιταλούς προστατεύοντας τα δικαιώματα των δικών μας αλιέων.
Ανέφερε συγκεκριμένα:

• «Στα 6 έως 12 μίλια αυτή τη στιγμή οι Ιταλοί ψαρεύουν με όσα σκάφη θέλουν, ό,τι θέλουν και αυτό δεν θα συνεχιστεί. Οι Ιταλοί θα ψαρεύουν με συγκεκριμένο αριθμό σκαφών, ανώτατο όριο 68 σκάφη και θα ψαρεύουν τέσσερις κατηγορίες ειδών. Η κατηγορία ειδών, τα μικροπελαγικά αλιεύματα, τα οποία αφορούν τους Έλληνες ψαράδες, δεν θα αλιεύονται από τους Ιταλούς βάσει της Συμφωνίας.»

H δήλωση του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών δίνει την εντύπωση ότι δώσαμε κάτι παραπάνω από αυτό που ορίζει η UNCLOS με την πρόσβαση αλιέων ξένων κρατών στην ΑΟΖ άλλου κράτους.
Είναι κατά τη γνώμη μου ιδιαίτερα προβληματική η αναφορά του ότι σε περίπτωση μου δημιουργήσουμε μια τμηματική επέκταση των χωρικών μας υδάτων από 6 ν.μ. σε 12 ν.μ. θα μπορούν να ψαρεύουν οι Ιταλοί και μέσα σε αυτά τα νέα χωρικά μας ύδατα και βέβαια θα συνεχίσουν να ψαρεύουν στην ΑΟΖ μας έξω από τα χωρικά ύδατα μέχρι την οριοθετημένη έκταση της!  Όπως ήδη ανέφερα η ΑΟΖ δημιουργήθηκε για να προστατεύει κυρίως τους αλιείς του παράκτιου κράτους και δεν αποτελεί επ’ ουδενί λόγω ένα ξέφραγο αμπέλι.
Έτσι εξηγείται γιατί οι Ιταλοί δέχτηκαν επί τέλους να υπογράψουν αυτή την συμφωνία ΑΟΖ, όπως με προειδοποιεί και ένας Ιταλός φίλος, που θεωρεί τη συμφωνία ετεροβαρή για την Ελλάδα:
«Η γνώμη μου είναι πως και αυτή η συμφωνία με την Ιταλία είναι ετεροβαρής εις βάρος της Ελλάδας γιατί σίγουρα η Ιταλία πήρε περισσότερα και έτσι όπως έκλεισε το θέμα των Ιταλών ψαράδων δεν μου άρεσε καθόλου. Είπαμε: εγώ να δώσω, εσύ να δώσεις και να είμαστε πάτσι, αλλά όχι εσύ να πάρεις περισσότερα κι εγώ λιγότερα γιατί εσύ  με εκβιάζεις πως  δεν πρόκειται να υπογράψεις αν δεν σου δώσω εκείνο που μου ζητάς.
Γιατί πιστεύω πως κάπως έτσι έγινε, διότι δεν εξηγείται αλλιώς το ότι οι Ιταλοί διατήρησαν εκείνα που αυτοί λένε πως είναι “παραδοσιακά δικαιώματά τους” να ψαρεύουν σε ελληνικά νερά που έχει ψάρια, στα 6 και 7 μίλια απ’ τις ελληνικές ακτές.» “

• Έχω την εντύπωση ότι πρόκειται για μια συμφωνία που έπρεπε να πραγματοποιηθεί τώρα, έστω και με καθυστέρηση 38 ετών, αλλά φοβάμαι ότι είναι μία ετεροβαρής συμφωνία, που δεν εξασφαλίζει τον κύριο λόγο θέσπισης ΑΟΖ, που δεν είναι τίποτε άλλο από την προστασία της αλιείας.

Επομένως δεν χρειαζόταν ο κύριος Δένδιας στο πρώτο του σχόλιο να αναφέρει:
«Παράλληλα, η συμφωνία αυτή κατοχυρώνει τα συμφέροντα των Ελλήνων αλιέων και γι’ αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Μάκη Βορίδη, για την αγαστή συνεργασία που είχαμε κατά τη διάρκεια των σχετικών διαπραγματεύσεων.»
Συνήθως, όταν έχει προηγηθεί ήδη οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας, οι συνομιλίες για οριοθέτηση ΑΟΖ δεν απαιτούν μεγάλο χρονικό διάστημα. Βέβαια κάποιοι δυσφορούν ότι οι δυο γραμμές συμπίπτουν,  διότι φαίνεται ότι δεν γνωρίζουν ότι η UNCLOS ρητά αναφέρει ότι τα σύνορα υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ πάντα συμπίπτουν.
Πάντως χωρίς να έχουμε στη διάθεσή μας το κείμενο της συμφωνίας,  φαίνεται ότι προχωρήσαμε στην συνεκμετάλλευση της αλιείας μας στην ΑΟΖ μας! Οι Ιταλοί από το 1982 μέχρι σήμερα δεν ενδιαφέρονταν να οριοθετήσουν ΑΟΖ με την Ελλάδα, διότι ήθελαν να ψαρεύουν μέχρι το σημείο που αρχίζουν τα χωρικά μας ύδατα. Είναι τραγικό ότι αυτό δεν άλλαξε, αλλά είναι  τραγικότερο ότι θα ψαρεύουν σε όλη την επιφάνεια της ΑΟΖ μας. Αυτό, ουσιαστικά, σημαίνει εκχώρηση κυριαρχικού δικαιώματος.

• Το πρόβλημα με την Αίγυπτο

Μετά από αυτή την σημαντική αλλαγή πλεύσης της ελληνικής κυβέρνησης, όλα τα βλέμματα στέφονται προς την Αίγυπτο. Στο Κάιρο μεταβαίνει στις 18 Ιουνίου ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας μαζί με την τεχνική ομάδα του υπουργείου του προκειμένου, όπως δήλωσε, «μετά την ευτυχή κατάληξη με την Ιταλία, να πιάσουμε ξανά έντονα το νήμα με την Αίγυπτο».
Υπάρχει άμεση ανάγκη για την οριοθέτηση μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, διότι μόνο αυτή η οριοθέτηση μπορεί να ανατρέψει το Τουρκολιβυκό μνημόνιο μπαίνοντας σαν σφήνα στον χάρτη αυτής της συμφωνίας. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι ο στρατηγός Σίσι θέλει να κάνει μια τμηματική οριοθέτηση με την Ελλάδα,  δείχνοντας με αυτό τον τρόπο στον Ερντογάν ότι η Αίγυπτος έχει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία.

• Λέγεται ότι ο Ερντογάν τον έχει πείσει ότι αν οριοθετήσει ΑΟΖ μαζί του, η Αίγυπτος θα διαθέτει μεγαλύτερη σε έκταση ΑΟΖ από ό,τι θα είχε, εάν έκανε την σωστή οριοθέτηση με την Ελλάδα. Φαίνεται ότι η Ελλάδα ενδιαφέρεται να δεχτεί αυτή την τμηματική οριοθέτηση με την Αίγυπτο με το σκεπτικό ότι  αυτή η οριοθετημένη ΑΟΖ  θα περνά σαν σφήνα στην παράνομη οριοθέτηση Τουρκίας με Λιβύη.

Μα δεν αντιλαμβάνεται κανείς στην Αθήνα ότι η πιο κρίσιμη οριοθέτηση για μας είναι αυτή με την Κύπρο; Οι Κύπριοι από την εποχή του Τάσσου Παπαδόπουλου, επειδή δεν πάσχουν από φοβικό σύνδρομο, θέλουν να οριοθετήσουν την ΑΟΖ τους με την Ελλάδα.
Τέλος, ας μη ξεχνούμε ότι έχουμε ένα σοβαρό πρόβλημα, όταν  διατυμπανίζουμε ότι η Ελλάδα πάντα σέβεται το διεθνές δίκαιο και ιδιαίτερα το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά δεν έχουμε μελετήσει τις 222 σελίδες της UNCLOS. Διαφορετικά θα γνωρίζαμε ότι το Δίκαιο της Θάλασσας δεν επιτρέπει τμηματική ανακήρυξη ΑΟΖ, τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ και τμηματική επέκταση.


hellasjournal.com