Γιά τον Ίωνα Δραγούμη

γράφει ο ΕργΔημΕργ

«…Πώς έπεσες, γραφή να μήν το λέηι…»

(Επίγραμμα του Κωστή Παλαμά)

ο Διαδίκτυο πραγματικά απεδείχθη πολύτιμο εργαλείο· ειδικά γιά τους τεμπέληδες. Πού να κατεβάζεις, τώρα, βιβλία απ’ τα ράφια, καί να στρώσεις τον πισινό σου να κάτσεις να τα διαβάσεις! Άσε, δέ, το να τ’ αγοράσεις, να ξοδευτείς, καί να τα κουβαλήσεις σπίτι σου!

…Κάθομαι καμιά φορά καί κοιτάζω σε κάτι παλιές φωτογραφίες έναν νεαρό, που ήξερα κάποτε. Ένα άτομο, φοιτητή να’ούμ’, που ξεκινούσε τα Σάββατα το πρωΐ απ’ το φοιτητικό του διαμέρισμα μ’ έναν άδειο σάκκο στην πλάτη καί μ’ ένα -σχετικώς- γεμάτο πορτοφόλι με χαρτζηλίκι… καί κατέβαινε στο κέντρο (Σύνταγμα μέχρι Στουρνάρα) γιά «βιβλιότσαρκα». Το μεσημέρι, ο σάκκος του ήταν γεμάτος βιβλία καί το πορτοφόλι του άδειο· ζήτημα είναι κι αν υπήρχε το αντίτιμο του φοιτητικού εισιτηρίου γιά το λεωφορείο! (Ώ, ναί, τότε συνέβαινε αυτό που φανταστήκατε: ποδαρόδρομος με βαρύ σάκκο στην πλάτη!)
Τέλος πάντων, έτσι είχαν τα πράγματα κάποτε γιά τους φιλομαθείς· αλλά, πάντα μου τελειώνει κάποια στιγμή η -ούτως, ή άλλως σπάνια- μνημοσυνιακή διάθεση, κλείνω το λεύκωμα με τις παλιές φωτογραφίες, καί κάνω συγκρίσεις με τα σημερινά. Δυστυχώς, εδώ καί πάμπολλα χρόνια δεν εκτιμάται από κανέναν στο Ελλάντα ούτε η μεγάλη βιβλιοθήκη, ούτε η μόρφωση. Εκείνο που εκτιμάται, είναι το πολύ χρήμα καί μόνον – άσχετο το πώς το απόκτησε κανείς. Δεν μυρίζει το χρήμα, ως είπε ο αυτοκράτωρ Βεσπασιανός! (Αυτός το εισέπραττε απ’ τους δημόσιους καμπινέδες, εξ ού καί το τσιτάτο που πέταξε.)
Αλλά, επειδή οι γελαδέζοι καί οι γελαδέζες είναι καί πονηρούλικα άτομα, χρήμα-χρήμα μέν, αλλά ταυτόχρονα λυσσάνε ν’ αποκτήσουν πτυχία καί διδακτορικά με κάθε τρόπο· στα δέ γεράματά τους το ρίχνουν στα συγγραφιλίκια – μή καί τους χαρακτηρίσει κανείς αμόρφωτους, μαθές.
[Πολύ περίεργη αντίληψη, τώι όντι. Μιά ζωή να …γράφεις όχι βιβλία, αλλά τη γνώμη της κοινωνίας εκεί που δεν πιάνει το μελάνι… κι όμως, να σε καίει καί να σε τσούζει μή καί σε πούν αμόρφωτο!!! Τί να πεί κανείς!… Δυστυχώς, δεν γνωρίζω από ψυχο-τέτοιες επιστήμες, να σας διαφωτίσω κι εσάς γιά το τί παίζει μέσα σε τέτοιους τρικυμισμένους εγκεφάλους.]

α. Τα βλακώδη λάθη των -εντός, ή εκτός εισαγωγικών- ιστορικών
Οπότε, με το Διαδίκτυο κόβεις δρόμο – καί δεμπανα κουρεύονται οι βιβλιόφιλοι κι οι ίστορες! Έλα, όμως, που το ρημάδι το ιντερνέτι άλλο τόσο εύκολα διαδίδει καί στραβές αντιλήψεις!… διότι δεν υπάρχουν απαγορευτικά κριτήρια γιά όσους πιάνουν το πληκτρολόγιο καί γεμίζουν τον τόπο γραπτές κοπριές. (Παρασέρνοντας ταυτόχρονα τον κάθε απερίσκεπτο.)
Κατά τη μελέτη ιστορικών θεμάτων, λοιπόν, οι περισσότεροι κάνουν τα εξής ανεπίτρεπτα λάθη:

• Θεωρούν την Ιστορία κάτι σαν σαλάμι αέρος, κόβοντάς την σε φέτες – κι απομονώνοντας περιστατικά στον τόπο καί στον χρόνο.

Κι όμως! Η Ιστορία είναι το σύνολο των ανθρωπίνων πεπραγμένων, που λαμβάνουν χώραν παράλληλα σε πολλούς τόπους, κι έχει αιτίες… πολλές των οποίων φτάνουν πίσω σε βάθος δεκάδων χιλιετιών.
Έτσι, πολλοί εγχώριοι διαδικτυακοί «ίστορες» πχ ξεχέζουν τον Στάλιν γιά το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότωφ, αλλά τα ονόματα «Τσάμπερλαιν» καί «Νταλαντιέ» δεν τους θυμίζουν κάτι. Κι όσο γιά την έρευνα των αιτιών… άσ’ το, καλύτερα! Αν διαβάζεις τα γραπτά τέτοιων ημιμαθών, θ’ αρχίσεις να σκέφτεσαι πως ο πλανήτης μας είναι ένα μεγάλο άσυλο φρενοβλαβών, που σηκώνονται κάθε πρωΐ καί ξαφνικά τους στρίβει η βίδα καί διαπράττουν διάφορα παλαβά, χωρίς βαθύτερο νόημα.

• Κρίνουν μιά ιστορική προσωπικότητα με τα σημερινά μέτρα, κι όχι με τα μέτρα της εποχής της.

Εξ ού καί η μέγιστη μαλακία, «ο Καποδίστριας δικτάτορας». Ναίναίναί!!! Κατά τους μυαλοφυγόδικους αυτούς, θά ‘πρεπε ο Καποδίστριας να τ’ αφήσει όλα χύμα σ’ ένα νεογέννητο (αλλά ήδη χρεωμένο) κράτος με πολλά θύματα (νεκρούς κι ανάπηρους), απερίγραπτη φτώχεια, καί χωρίς καμμία υποδομή, που πέρασε από τουλάχιστον δύο εμφυλίους πολέμους στα οχτώ χρόνια του Αγώνα! Θά ‘πρεπε (μέσα σε τέτοιες καταστάσεις) να ρωτάει -…δημοκρατικώς πως- τη γνώμη του καθενός, πρίν κάνει ο,τιδήποτε!… λες καί βρέθηκαν πολλοί πρόθυμοι (καί ικανοί) να τον στηρίξουν να καθαρίσει τα σκατά, καί τους χρώσταγε σεβασμό! (Εκεί, στην «επιτροπή του 1821», δεν πάτε να βρήτε καμιά σαλογκόμενα, λέω ‘γώ, να κάνετε σέχ να ξεθολώσετε; )
Κάτι τέτοια είναι, που σχεδόν αθωώνουν τον κάθε διαδικτυακό ημιμαθή τεμπελαρά, που πετάγεται κι εκφέρει γνώμη επί ιστορικών εθνικών θεμάτων… εφ’ όσον τα τούβλα αυτά τα εκστομίζουν πανεπιστημιακοί καθηγητάδες. Αλλά, εμείς εδώ θα βάλουμε τον κάθε κατεργάρη στον πάγκο του· δεν χαριζόμαστε ούτε σε πτυχιούχους παπάρες, ούτε σε απτυχίωτους παρεμφερείς.

• Κρίνουν με βάση τις δικές τους πεποιθήσεις, κι όχι τις πεποιθήσεις της τότε ιστορικής προσωπικότητας.

Ιδίως -ουαί κι αλοίμονο!- με βάση τις πολιτικές πεποιθήσεις τους!!!

• Κρίνουν το όλον εκ του μέρους.

Με τη λογική αυτή, ο Χριστός υπήρξε κάτι σαν αγριάνθρωπος, στερούμενος λογικών αντιδράσεων! Τί, δηλαδή; δεν τα πήρε ξαφνικά στο κρανίο κι έριξε ένα μπερντάχι στους εμπόρους στον ναό; ή δεν θυμάμαι καλά τί γράφουν τα Ευαγγέλια;  🙂

• Χρησιμοποιούν συχνά υποθετικό λόγο – «- Αν συνέβαινε αυτό, τότε…»

Παράδειγμα: «- Αν δεν άνοιγε κανείς την Κερκόπορτα!…» Γιατί; τί θα γινόταν, δηλαδή; το τουρκαλαριό ήδη είχε πατήσει ένα μέρος των τειχών. Όμως, η Ιστορία ΔΕΝ γράφεται με το «εάν»! – γι’ αυτό κι εγώ δεν το συνεχίζω, να πω ότι ο Μεχμέτ Β’ ΔΕΝ θα έλυνε την πολιορκία, «αν». Το τελικό αποτέλεσμα ήταν προδιαγεγραμμένο (καί μακάριοι οι …αρπάξαντες! lol!!!), καί δεν χρειαζόταν να ήταν κανείς μέντιουμ, γιά να το δεί.
Ακόμα χειρότερα, λένε πχ: «Εάν ζούσε ο Τάδε καί δεν τον δολοφονούσαν, θα συνέβαινε αυτό κι εκείνο.» Γιατί, ωρέ λεβέντες; πού το ξέρετε; ήσασταν μέσα στο μυαλό του; Ή μήπως οι άνθρωποι κρατάνε σταθερές πεποιθήσεις γιά μιά ζωή;

Στα σίγουρα μου διαφεύγουν κι άλλες τέτοιες χοντροκοπιές στη μελέτη της Ιστορίας, αλλά περιορίζομαι σε όσες επεσήμανα.
Τώρα, θα με ρωτήσεις: «- Μά, δεν είναι ο Ίων Δραγούμης το θέμα του σημερινού σου;»
Ναί, αυτός είναι… αλλά δεν ξέρω ποιός διάολος βάζει συνεχώς τους διαδικτυακούς «ίστορες» (που θέλουν να λέγονται καί πατριώτες, τρομάρα τους!) να κάνουν ειδικά στην περίπτωση του Ίωνα Δραγούμη όλ’ αυτά τα σφάλματα μαζεμένα!
Ας δούμε, όμως, εμείς αυτή την μεγάλη εθνική προσωπικότητα με μάτια όσο γίνεται πιό καθαρά.

β. Λίγα βιογραφικά στοιχεία

Ίων Δραγούμης, λοιπόν… 2 Σεπτεμβρίου 1878 (με το παλαιό ημερολόγιο) – 31 Ιουλίου 1920 (παρομοίως – μόνο που η 31η Ιουλίου έχει επικρατήσει ως ιστορική αναφορά, αντί της «νέας» ημερομηνίας 13ης Αυγούστου).
Γιά μιά γρήγορη εισαγωγή, μπορούμε πράγματι να ξεκινήσουμε από το Διαδίκτυο. (Σύνδεσμος ένα, σύνδεσμος δύο.) Μιά πολύ καλή πηγή πληροφοριών, όμως, είναι καί το βιβλίο του Φρέντυ Γερμανού, «Η Εκτέλεση». Κι αν σήμερα είναι εξαντλημένο (τουλάχιστον η παλιά έκδοση), πάντα υπάρχουν οι δημόσιες κι οι δημοτικές βιβλιοθήκες να το βρήτε καί να το διαβάσετε προσεκτικά. (Ακόμη κι οι βιβλιοθήκες των φίλων σας… αλλά να ξέρετε ότι: γιά τους βιβλιόφιλους, βιβλίο που θα δανειστείς, πρέπει να το σεβαστείς· αλλοιώς, να περιμένεις casus belli καί κόψιμο καλημέρας!) Ο Φ. Γερμανός, όσο αλαφρός ήταν στις τηλεοπτικές του εκπομπές, τόσο σοβαρός ήταν στις μυθιστορηματικές του βιογραφίες. Ειδικά στην περίπτωση του Δραγούμη, φρόντισε να πάρει συνεντεύξεις εγκαίρως από (φυσικά, σε μεγάλη ηλικία πλέον) ζώντα πρόσωπα της εποχής εκείνης, οπότε διέσωσε ανεκτίμητες μαρτυρίες.
Τί φωνάζω εγώ… πάρτε μαγνητοφωνάκια, κινητά, τάμπλετς, κι ό,τι θέλετε, καί καταγράψτε τις αναμνήσεις των παππούδων καί των γιαγιάδων; Κάτι ξέρω!

Συντόμως γιά τη ζωή του:
Ο Δραγούμης πρωτοστάτησε στον Μακεδονικό Αγώνα, τόσο ως γραφιάς, όσο καί ως ένοπλος. (Τόσο κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, όσο καί …πρίν!) Θρυλείται ότι μπουκάρισε έφιππος σ’ ένα τζαμί, κι άρπαξε την τελευταία στιγμή μιά Ελληνίδα, που θέλανε να την παντρέψουν βιαίως με Τούρκο! Κι αστραπηδόν, με την κοπέλλα πισωκάπουλα… μηδέ τον μαύρο τ’ είδανε, μηδέ τον κουρνιαχτό του! (Που λέει καί το δημοτικόν άσμα.)
Παραλίγο να γίνει κουμπάρος με τον μετέπειτα αρχηγό των δολοφόνων του, τον Παύλο Γύπαρη. (Κάρμα…)
Γνώρισε τις δύο γυναίκες της ζωής του, την Πηνελόπη Δέλτα καί την Μαρίκα Κοτοπούλη το ίδιο βράδυ!!! (Αυτό κι αν είναι κάρμα!) Η Κοτοπούλη έπαιζε επί σκηνής σε θέατρο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, κι η (παντρεμένη με τρία παιδιά καί τέσσερα χρόνια μεγαλύτερή του) Δέλτα παρακολουθούσε από κοντινό θεωρείο. Οι δύο σφοδροί του έρωτες σαφώς ήταν σκανδαλάκια· ήρθαν σε σαφή αντίθεση με τα ήθη της εποχής, ειδικά των μεγαλοαστών.
Στρατευμένος στους Βαλκανικούς Πολέμους, πολύγλωσσος, διπλωμάτης, πολιτικός, συγγραφέας, δημοσιογράφος.
Σφόδρα αντιβενιζελικός, όμως ανένταχτος· δεν ανήκε στο μαζικό βασιλικό καί κομματικό αντιβενιζελικό στρατόπεδο. Δεν ήταν από τους ανθρώπους, που θα δεχόταν κάποιον αρχηγό από πάνω του. Ωστόσο, πάντα ήταν κύριος καί ιππότης· ποτέ δεν υιοθέτησε έθιμα πολιτικού υποκόσμου.
Συνελήφθη κι έφαγε εξορία στην Κορσική (Γαλλικό έδαφος), μαζί με άλλους αντιβενιζελικούς. Εκεί, ο πονηρός Ιωάννης Μεταξάς λάδωσε κάτι καϊκτσήδες, καί τον έβγαλαν στη Σαρδηνία (Ιταλικό έδαφος), απ’ όπου την κοπάνησε προς την Ελλάδα. Ο Δραγούμης, όμως, υπέμενε στωϊκώς όλη τη χρονική διάρκεια της εξορίας του… η οποία συνεχίστηκε καί στην Ελλάδα (στη Σκόπελο)… γιά να βρεί μετά την εξορία την Κοτοπούλη να έχει σπιτώσει άλλον… στο σπίτι που είχε αγοράσει αυτός, γιά να στεγαστούν μαζί με την αγαπημένη του.
Τέλος, το μοιραίο καλοκαίρι του 1920, ακριβώς εκατό χρόνια πρίν από σήμερα, ήρθε το τέλος. (Παρακάτω περί αυτού.)

Εάν θέλετε περισσότερες πληροφορίες γιά τον τρομερόν αυτόν άνθρωπο, ψάξτε κι εσείς λιγάκι! Όχι μασημένη τροφή από το παρόν ιστολόγιο, κάνει κακό.

Ο Ίων Δραγούμης, ως άνθρωπος της δράσεως μέν, αλλά κατ’ εξοχήν του πνεύματος, κατά καιρούς ψαχνόταν με διάφορες ιδέες καί ιδεολογίες… οι οποίες σήμερα προξενούν ένα μίνι-σκάνδαλο στους (εντός, ή εκτός εισαγωγικών) πατριώτες.
Εάν τολμήσουμε να πούμε ότι ο Δραγούμης δεν ήταν πατριώταρος κι άξιο τέκνο της Ελλάδας, θα πέσει φωτιά να μας κάψει! Αλλά, εδώ ακριβώς αρχίζουν οι παρεξηγήσεις… οι χοντρομαλακίες, γιά νά ‘μαι ακριβής. Χρέος μου, λοιπόν, να βάλω τα πράγματα σε τάξη.

γ. Παρεξηγήσεις… Παρεξηγήσεις…
Ειλικρινά, γράφω υπό το κράτος θυμού. Τόοοοση επιπολαιότητα πιά;
Να μην τα ξαναλέμε, η Ελλάδα τώρα βρίσκεται στο «καί μισή», μετά το πήδημα στον γκρεμό – κι αναμένουμε το «γκάπ!» στα βράχια. Κι όμως!… οι περισσότεροι κάνουν σα να μήν έχουν καμμία σχέση μ’ αυτή την πραγματικότητα, καί κοιτάζουν να σπρώξουν ψηλά τον δήθεν πατριωτικό εγωϊσμούλη τους, με αιχμή του δόρατος την ημιμάθειά τους! (Ναί, πώς, χαζοβιόληδες! Θα σας δώσουν καί βραβεία πατριωτισμού με τέτοια καμώματα, όπως την αποδόμηση του Δραγούμη!)
Πάμε, όμως, να δούμε τα σχετικά με τον Ίωνα Δραγούμη φάουλ.

i. «Πατέρας του Ελληνικού εθνικισμού»
Δεν ξέρω ποιός του πρωτοέδωσε αυτόν τον χαρακτηρισμό, ούτε το ψάχνω. Όμως, ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός είναι τελείως λάθος. Αν είναι να ψάξουμε γιά κάποιον πατέρα του Ελληνικού εθνικισμού, αυτός βρίσκεται πολύ πίσω στις ιστορικές σελίδες· δεν είναι ούτε κάν ο Αγαμέμνων… που έρχεται δεύτερος! Αν θες ντέ καί καλά να βρείς κάποιο πρόσωπο να σηκώσει τον χαρακτηρισμό, αυτό είναι ο Ιάσων. Πολύ πιθανόν να υπήρξαν καί προγενέστεροι αυτού, αλλά ο Ιάσων είναι απλώς ο χρονικά πρώτος γνωστός καταγεγραμμένος, που μιλάει στους Πανέλληνες καί τους μαζεύει σε κοινό σκοπό. Βλέπετε, η Ελλάδα δεν είναι χθεσινή υπόθεση, γιά να ψάχνουμε μέσα στον 20ο αιώνα γιά πανεθνικούς ιδεολόγους, να μας ανοίξουν τα μάτια! Έχουμε ήδη πολλούς από δαύτους! Άλλοι λαοί δεν έχουν!…
…Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται το ζουμί!
Εκείνο, που έκανε ο Ίων Δραγούμης, ήταν ότι προσπάθησε να χαράξει τους εθνικούς μας στόχους σε λόγιο επίπεδο, πέρα καί πάνω από τη λαϊκή απαίτηση της «Μεγάλης Ιδέας». Αλλά ούτε καί σ’ αυτό πρωτοτύπησε, διότι τον πρόλαβε ο Ρήγας Φερραίος. Εν πάσει περιπτώσει, ο Δραγούμης (διπλωμάτης ών) έψαχνε δρόμους καί μέσα προς τους εθνικούς μας στόχους, πέρα από την φαινομενικώς μοναδική επιλογή της καθαρώς στρατιωτικής υπεροπλίας.

Σ’ αυτό το σημείο παρεμβαίνουν άλλοι διαδικτυακοί γραφιάδες, που λένε: «άλλο εθνικισμός, άλλο εθνισμός, άλλο πατριωτισμός». Κάτι έχουν πιάσει αυτοί, αλλά… παίδες… φιλική συμβουλή: το μωϋνί μήν το ψειρίζετε! (Να το ξυρίζετε! lol!!!) Εάν είσαι πατριώτης, σαφώς αγαπάς την πατρίδα σου – αλλά όχι τα βουνά καί τα λαγκάδια σκέτα. Αγαπάς την πατρίδα σου στην ολότητά της, δηλαδή κατοικούμενη από τους ομαίμους σου. Δηλαδή, το έθνος σου.
Γιά την ακρίβεια, εκείνο που έπιασαν ενστικτωδώς όσοι προσπαθούν να διαχωρίσουν τις έννοιες του πατριώτη καί του εθνικιστή… είναι εκείνο, που συμβαίνει τους τελευταίους δύο αιώνες: είναι ότι ξυπνάνε παντού αγρίως οι εθνικές συνειδήσεις – ακόμη καί σε έθνη «εν τωί γεννάσθαι» (πχ Εσκιμώους). Ακόμη καί σε έθνη, που θά ‘θελαν να είναι έθνη, αλλά δεν είναι· κι είναι (στην καλύτερη περίπτωση) απλώς λαοί, πχ ΗΠΑ.
Μιά κι ο λόγος, οι ΗΠΑ φέρθηκαν ως ενιαίο σύνολο ανθρώπων με κοινό, διακριτό, καταδικό τους στόχο, δηλαδή επέδειξαν ένα σαφές εθνικό γνώρισμα, μονάχα κατά τη διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων. Αλλά, αυτό από μόνο του ουδόλως επαρκεί γιά να θεωρηθούν έθνος. Στην καλύτερη περίπτωση, θα λέγαμε πως φέρθηκαν ως λαός· γιά να γίνουν έθνος, θέλουν ακόμη κάτι χιλιάδες χρονάκια… μόνο που δεν είναι καθόλου σίγουρο πως θα υπάρχουν τότε!  🙂
Τώρα, βέβαια, το σύμπλεγμα κατωτερότητας που έχουν απέναντι στα όντως έθνη, τους ωθεί να διδάσκουν στα πανεπιστήμιά τους εξωφρενικούς νεολογισμούς, ότι δήθεν έθνος ίσον εκεί που πληρώνεις εφορία! Δηλαδή, ότι οι έννοιες έθνους καί κράτους ταυτίζονται!!! Μαλακίες, βέβαια, που τις φέρανε καί καταδώ (ως σοφίες μή αμφισβητήσιμες) κάτι πληρωμένα παπαγαλάκια σύμπαντος του εγχωρίου πολιτικού φάσματος.
Εν πάσει περιπτώσει, καί τα πραγματικά έθνη του τέλους του 19ου αιώνα, αλλά καί τα έθνη-μαϊμού (πχ Χαλβανοί, Οθωμανοί, κτλ), ψάχνανε τα χρόνια εκείνα ένα «εθνικό αφήγημα», έστω καί ψεύτικο – κι έναν «εθνικό αφηγητή» (να τα λέει ωραία!). Ό,τι νά ‘ναι, έστω καί ανιστόρητες μπούρδες, αρκεί να πιστέψουν σ’ αυτό καί να κρεμαστούν απ’ αυτό. Βλέπε Ερντογάν, με τις «γαλάζιες πατρίδες», τα χαλιφάτα, κτλ κτλ κτλ. Χαρακτηριστικώτατη περίπτωση (ψευτο-)»εθνικού αφηγητή», που πάει να κρατήσει στη ζωή ως σφιχτό σύνολο έναν λαό τελείως ετερόκλητο, με πεντέξη πραγματικές εθνικές καταγωγές κι άλλες τόσες θρησκείες… καί με σαφέστατες φυγόκεντρες τάσεις.
Πάντως, ο Ίων Δραγούμης δεν ήταν (ούτε) κάτι τέτοιο. Απλώς, όπως προείπαμε, προσπάθησε να θέσει τον στόχο καί να βρεί τον τρόπο.

ii. «Τουρκόφιλος»!
Είναι αλήθεια ότι ο Ίων Δραγούμης -γύρω στα 1903- εκφράστηκε σαφώς υπέρ μιάς συνομοσπονδίας της Ελλάδας με την Τουρκία. Είναι επίσης αλήθεια ότι δάσκαλός του καί μέντοράς του στην αντίληψη αυτή ήταν ένας ισχυρογνώμων στρατιωτικός, ονόματι Αθανάσιος Σουλιώτης-Νικολαΐδης, τον οποίο μέχρι κι η Κοτοπούλη θεωρούσε ως τον «κακό δαίμονα» του Δραγούμη… κι έψαχνε τρόπους να θέσει τον Δραγούμη εκτός επιρροής Σουλιώτη-Νικολαΐδη. (Γι’ αυτόν, περιέργως υφίσταται «σιγή ασυρμάτου» στο Διαδίκτυο· αλλά βρήκαμε έναν λιτού περιεχομένου σύνδεσμο εδώ.)
Ο Σουλιώτης-Νικολαΐδης, όμως, δεν μιλούσε στον αέρα· είχε ένα θεμελιώδες καί ισχυρό δίκαιο: έβλεπε την από δεκαετίες έξαρση του Πανσλαυϊσμού (βλέπε Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, Μεγάλη Βουλγαρία, κτλ), καί θεωρούσε ότι μονάχα μιά Ελληνο-Τουρκική συνομοσπονδία θα μπορούσε να βάλει φραγμό στα επεκτατικά σχέδια των Σλαύων προς νότον. Φυσικά, ούτ’ αυτός πρωτοτυπούσε, διότι η «συνομοσπονδία» Ελλάδας-Τουρκίας είναι απλώς μία από τις όψεις του παλαιού Φαναριώτικου ιδανικού: μία τεράστια αυτοκρατορία (έστω πολυεθνική καί πολυθρησκευτική), όμως υπό την διοίκηση Ελλήνων.
Τέλος πάντων, το Φαναριώτικο ιδανικό ιστορικώς απεδείχθη αποτυχία, διότι αφ’ ενός οι Έλληνες του Φαναρίου περίμεναν πάρα πολύ γιά να δράσουν όπως ήθελαν. (Ως συνομωσία, το «Φαναριώτικο ιδανικό» είναι εντελώς γιά τα πανηγύρια!) Αφ’ ετέρου, με τόσο μεγάλη καθυστέρηση, ποτέ δεν θά ‘φταναν να βάλουν χέρι στη διοίκηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας· πάντα τους προλάβαιναν οι εβραίοι! Είτε επί Τουρκοκρατίας, ως βεζύρηδες αυτοί οι τελευταίοι, είτε επί εποχής Δραγούμη, ως (ντονμέδες) «Νεότουρκοι».
Τελικώς, έμεινε μέχρι σήμερα η ρετσινιά της «Τουρκοφιλίας» στον μάλλον ευκόλως εντυπωσιαζόμενο από νέες ιδέες Δραγούμη.

iii.  «Κομμουνιστής»! «Μπολσεβίκος»! – καί παρόμοιες ανοησίες
Ετούτα εδώ οφείλονται σε κάποιες καταγραφές στο προσωπικό ημερολόγιο του Δραγούμη, περί το 1919. Όπου σημειώνει ότι συνειδητοποίησε τον «αναρχισμό» του, ότι ψιλογουστάρει την ΕΣΣΔ (μάλιστα, έγραφε ανωνύμως καί άρθρα στον Ριζοσπάστη!), κι ότι εξεμάνη με την εκστρατεία των Πλαστήρα-Κονδύλη στην Οδησσό (της οποίας εκστρατείας ευχόταν την αποτυχία).
Εδώ, όμως, μιλάμε γιά έναν άνθρωπο:

• που δεν ήξερε πού πάν’ τα πέντε από τέτοιες θεωρίες, σοσιαλισμούς καί τα ρέστα (αφού έβλεπε «αναρχισμό» στην ΕΣΣΔ, περιττεύει πάσα συζήτησις…),
• που ήταν σχεδόν ψυχικό ερείπιο μετά την εξορία, καί μετά τη διαπίστωση ότι όλες του οι προσπάθειες από τα νιάτα του δεν τελεσφόρησαν προς ένα μεγάλο, σταθερό εθνικό κίνημα (έστω καί παραμένον σε θεωρητικό επίπεδο),
• που έβλεπε έναν κόσμο ν’ αλλάζει σε βαθμό ανεξέλεγκτο καί με ρυθμό άλλο τόσο ανεξέλεγκτο, δίχως η γενιά του να προλαβαίνει ν’ αφομοιώσει τις νέες αλλαγές,
• καί που είχε ήδη δεχθεί μεγάλο ευθύ χτύπημα στην προσωπική του ζωή (βλέποντας την Κοτοπούλη με άλλον), ή κι έχοντας τη συνειδητοποίηση ότι είχε πιά πατήσει τη σημαδιακή ηλικία των σαράντα ετών, καί τα τελευταία ίχνη των νιάτων του έφευγαν… καί δή, χωρίς γάμο καί χωρίς παιδιά.

Άρα, υπ’ αυτές τις συνθήκες, καί με το δεδομένο ότι δεν έπαψε ποτέ να ψάχνεται στα πολιτικά πράγματα, ήταν μάλλον αναμενόμενο να πέσει θύμα ενός τελείως αβάσιμου ρομαντισμού περί του ποιά «κοσμογονία» συνέβαινε στην ΕΣΣΔ. Εδώ την πάτησε η μεσοπολεμική (μασωνικώς αλληλοϋποστηριζόμενη) αριστοκρατία του Κέημπριτζ μ’ αυτή τη δουλειά, άνθρωποι μεμονωμένοι-ανεξάρτητοι σαν τον Δραγούμη δεν θα πέφτανε σε τέτοιο λάθος;

Αυτά είχα να πω, προς αποκατάσταση της αλήθειας. Καί καλά θα κάνουν μερικοί-μερικοί, όταν διαβάζουν ιστορικά θέματα της Ελλάδας, να τα διαβάζουν ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ πρίν πιάσουν πληκτρολόγιο.

δ. Το τέλος του
Λίγο πρίν το μοιραίο Σάββατο της 31ης Ιουλίου 1920, είχε προηγηθεί απόπειρα δολοφονίας του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Γαλλία, στον Σταθμό της Λυών. Δράστες ήσαν δύο φιλοβασιλικοί αξιωματικοί· ο δέ Βενιζέλος τη γλύτωσε με ελαφρούς τραυματισμούς. Η τραγική ειρωνεία ήταν ο Βενιζέλος «είχε στην τσέπη του» υπογεγραμμένη την περίφημη Συνθήκη των Σεβρών, πράγμα που δυστυχώς δεν το ξέραν οι δράστες της απόπειρας.
Όταν τα νέα μαθεύτηκαν στην Αθήνα, οι βενιζελικοί εξεμάνησαν. Έκαψαν γραφεία καί τυπογραφεία των αντιβενιζελικών εφημερίδων, βιαιοπράγησαν κατά πολιτικών αντιπάλων, έκαψαν μέχρι καί το θέατρο της Κοτοπούλη. Η οποία φοβήθηκε γιά τη ζωή τη δική της καί του Δραγούμη, καί του γκρίνιαξε να πάνε να μείνουν σε άλλο σπίτι, να γλυτώσουν. Ο Δραγούμης της έκανε το χατήρι, καί ξεκίνησαν με το αυτοκίνητό του να πάνε στης αδερφής του Ναταλίας (της χήρας του Παύλου Μελά), στην Κηφισιά.
Στον δρόμο τους σταμάτησε μπλόκο των «γυπαραίων», των ενόπλων βενιζελικών τραμπούκων του Παύλου Γύπαρη, δηλαδή. Αλλά, αν καί τον αναγνώρισαν, μετά από έναν τυπικό έλεγχο άφησαν το ζευγάρι να συνεχίσει τον δρόμο του.

Παρένθεση: τα ράμματα γιά τη γούνα του Γύπαρη καί των αλητών του τά ‘χω παρακάτω. Ωστόσο, το πρώτο εδώ: Γιατί αυτές οι κοπριές δεν βρισκόντουσαν στο μέτωπο, στη Μικρά Ασία; Αυτοί που πολεμούσαν εκεί ήταν κορόϊδα, δηλαδή; Καί σε τί διέφεραν, επομένως, οι «γυπαραίοι» από τον κάθε φυγόστρατο λελέ του Κολωνακίου;
Όχι τίποτ’ άλλο, αλλά υπάρχουν ανά το εγχώριο Διαδίκτυο θαυμαστές του «παλληκαρά» αυτουνού. Να ξέρουν, όμως, πως αυτό ήταν μονάχα το πρώτο κλύσμα που φάγανε· τους έχω κι άλλα φυλαγμένα.

Όμως, ο Ίων Δραγούμης δεν καθόταν στ’ αυγά του. Ήθελε οπωσδήποτε να κατεβεί στα γραφεία της εφημερίδας του, να γράψει ένα καταδικαστικό άρθρο γιά τους δράστες της δολοφονικής απόπειρας κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου. Είπαμε, ιππότης! Δυστυχώς, δεν κατάφεραν να τον συγκρατήσουν ούτε οι υστερίες της Κοτοπούλη, που -ως γυναίκα- καταλάβαινε ενστικτωδώς τί επρόκειτο να γίνει.
Πράγματι, στην κάθοδο προς Αθήνα οι «γυπαραίοι» τον συλλάβανε, τον πήγανε στον ίδιο τον Γύπαρη, ο οποίος διέταξε να τον πάνε στο φρουραρχείο. (Αλήθεια, ως τί μιλούσε ο Γύπαρης; με ποιά δικαιοδοσία συνελάμβανε πολίτη; ) Ενώι, όμως, πορευόντουσαν απόσπασμα καί Δραγούμης στο δυτικό πεζοδρόμιο της Βασιλίσσης Σοφίας, ήρθε τρέχοντας ένας άλλος «γυπαραίος» λοχίας, που παρέδωσε γραπτή εντολή στον αρχηγό του αποσπάσματος να εκτελέσουν τον Δραγούμη!!! Πράγμα το οποίο καί συνέβη, ανάμεσα τρείς με τέσσσερεις το απομεσήμερο, εκεί ακριβώς όπου βρίσκεται σήμερα το μνημείο του (Βασιλίσσης Σοφίας 75 με 77Α). Με μάρτυρες ελάχιστους τυχαίους περαστικούς.



Κάτω αριστερά στη φωτογραφία φαίνεται το ξενοδοχείο «Χίλτον».
Καί σε επίπεδο δρόμου:



Σ’ αυτό, όμως, το σημείο τίθεται το ερώτημα: Qui bono? Ποιόν ωφέλησε η δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη;

ε. Ο …ωφελημένος!
Ένα ερώτημα, το οποίο επί εκατό χρόνια δεν απάντησε κανείς. Ο ίδιος ο Γύπαρης, ερωτηθείς σε δίκη το 1935, απάντησε πως τη εντολή την είχε δώσει ο (από ετών νεκρός) Εμμανουήλ Μπενάκης (ο πατέρας της Πηνελόπης Δέλτα). Ωστόσο, αν ο Μπενάκης ήθελε να εκδικηθεί τον Δραγούμη, είχε πολύ καλύτερες ευκαιρίες παλιότερα· δεν θα ήταν τόσο φτηνός, ώστε να καταφύγει σε υπηρεσίες δολοφόνων, καί δή μπροστά σε πολλούς μάρτυρες.

Είναι σοφές οι παροιμίες!… όπως αυτή, που λέει: «- Τα στερνά τιμούν τα πρώτα!»
Το όντως παλληκάρι του Μακεδονικού Αγώνα (ο Γύπαρης) με τα χρόνια καταντάει αρχηγός αλητών… Κι όσο γιά τα περί εντολής, πολύ …αντρίκεια η στάση του, να ρίξει τα φταιξίματα σε πεθαμένον! Τί να σας πω;!
Από ηθικής καί πατριωτικής πλευράς, άκρως καταδικαστέα η στάση του να κάνει την κοτούλα κοκοκό μπροστά στην αλήθεια. Αλλά δεν ήταν ο Γύπαρης, αυτός που διέταξε τη δολοφονία του Δραγούμη.
Ποιός ήταν, τότε;
Βρέ, μπάς κ’ είν’ εδώ, μπάς κ’ είν’ εκεί, μπάς κ’ είναι παραπέρα;
Έ; Ποιός ήταν, ρέ Εργοδότη; θα μας πείς;

…Πολύ κοντά στο μνημείο της δολοφονίας του Ίωνα Δραγούμη, περίπου στα 550 μέτρα σ’ ευθεία γραμμή, βρίσκεται αυτό εδώ το κτίριο:



Η πρεσβεία της αγγλίτσας!
Είναι το μόνο μέρος, απ’ όπου θα μπορούσε να φύγει το επιτακτικό τηλεφώνημα προς τον Γύπαρη… καί ταυτόχρονα άνθρωπός της να μπορεί να προλάβει να πάει με τα πόδια καί να παρακολουθεί «αόρατος» αν ο Γύπαρης υπάκουσε, ή έκανε του κεφαλιού του κι ελευθέρωσε τον Δραγούμη.
Η πρεσβεία αυτή βρισκόταν εκεί καί το 1920, μόνο με άλλο κτίριο. (Ετούτο που έχει σήμερα, είναι ένας «μεταμοντέρνος» τσιμεντένιος όγκος.)
Αυτά, γιά τους «πατριώτες», που εκατό χρόνια μετά τη δολοφονία ενός όντως μεγάλου Έλληνα κάθονται σούζα μπροστά στους αγγλίτσους, καί τους έφαγε τη γλωσσίτσα η γατούλα. Άει σιχτήρ, κιοτσέκια!

Λοιπόν; Ακόμη κι έτσι νά ‘ταν τα πράγματα, σε τί εξυπηρετούσε τους Άγγλους η δολοφονία Δραγούμη;
Μά, στην υποδαύλιση του Εθνικού Διχασμού, που ήταν καθαρά δικό τους έργο!!! (Καί, φυσικά, δεν ξεκίνησε το 1920 αυτή η αγγλίτσικη βρωμοδουλειά. Προϋπήρχε.)
Ο Δραγούμης ήταν το ιδανικό πρόσωπο να δολοφονηθεί, επειδή ήταν μεν αντιβενιζελικός, αλλά ανένταχτος· πράγμα που σήμαινε ότι οι αντιδράσεις από πλευράς βασιλικών καί εν γένει αντιβενιζελικών θα ήταν ελεγχόμενες, κι όχι άγριες. Όχι ανεξέλεγκτες. (Αν βάζανε το 1920 να σκοτωθεί προσωπικότητα καταντίπ μέσα από το βασιλικό μαντρί, πχ ο Μεταξάς, θα γινότανε της πουτάνας. Καί δεν το θέλανε.) Επειδή, μην ξεχνάτε, οι Άγγλοι περίμεναν να δούν τί θα γινόταν στο μέτωπο της Μικράς Ασίας, καί δεν θέλαν να τινάξουν την Ελλάδα στον αέρα ακαίρως…
…Πράγμα, όμως, το οποίο έπραξαν μετά χαράς κι εν ψυχρώι εικοσιτρία χρόνια αργότερα, επειδή τότε (το 1943 καί μετά) είχαν ήδη παγιωθεί οι καταστάσεις.
Άσε που έφευγε απ’ τη μέση κι ένας «ενοχλητικός» σκεπτόμενος Έλλην!

Όσο γιά τον Γύπαρη καί τους υμνητές του… ναί, όντως, δεν ξέσπασε αντάρτικο των κομμουνιστών στην Κρήτη· ας δεχθούμε καί χάρη στις ενέργειες αυτουνού. (Λες καί θα ξέσπαγε ποτέ αντάρτικο σε νησί!) Έλα, όμως, που οι Γερμανοί ξεκουμπίστηκαν μόλις τον Αύγουστο του 1945 απ’ την Κρήτη, δηλαδή τέσσερεις ολόκληρους μήνες μετά τη συνθηκολόγηση της χώρας τους!… κι έφυγαν όπως ήρθαν τον Μάϊο του 1941 (οι επιζήσαντες, εννοώ) : απείραχτοι, καί με τις στολές ατσαλάκωτες!
Αναρωτιέται ο όντως πατριώτης… Μετά απ’ όσα έκαναν οι Γερμαναράδες ειδικά στην Κρήτη – στην Κάνδανο, στο Κοντομαρί, κι αλλού… μετά απ’ όσα έκαναν στους Κρητικούς οι «Σουμπερταίοι»… θά ‘πρεπε το καλοκαίρι του 1945 να υπάρχει στην Κρήτη Γερμανός ζωντανός; Όμως, όχι, ώ ‘γαθοί! Ο Γύπαρης καί οι δικοί του είχαν άλλα, σημαντικώτερα καθήκοντα, απ’ το να πετάξουν τα μάτια των Ούννων έξω: κυνηγούσαν τους «κομμουνιστάς»!
Καί, προφανώς, πάλι κάθησαν σαν κότες μπροστά στις εντολές των Άγγλων· διότι αλλοιώς δεν εξηγείται το πώς έφυγαν οι Γερμανοί σαν κύριοι – παρά μόνον ύστερα από εντολή των τότε αφεντικών του ενθάδε προτεκτοράτου.

Επίλογος
Αυτά είχα να πω, ως μιά ελάχιστη συμβολή στην αποκατάσταση ιστορικής αδικίας στο πρόσωπο του Δραγούμη. Θα μπορούσα να γράψω περισσότερα, αλλά θα ξεκινούσε ολόκληρη διδακτορική διατριβή! Έγραψα εικήι καί ως έτυχεν – όπως μού ‘ρθαν στη μνήμη. (Κανονικά, η ανάλυση του βίου -καί του θανάτου- του Δραγούμη είναι θέμα σχεδόν μή πεπερασμένον!)
Του μεγάλου Έλληνος Ίωνος Δραγούμη, έστω η μνήμη αιωνία!


ergdhmerg.wordpress.com