Είχε δίκιο ο Σαρλ ντε Γκωλ από την αρχή ; Η στρατηγική μοναξιά της Ευρώπης και το τέλος των ψευδαισθήσεων.

 του Ricardo Martins (New Eastern Outlook)

Με τον Τραμπ να επιστρέφει, το ΝΑΤΟ να είναι αβέβαιο και την αμερικανική προστασία να έχει εξαφανιστεί, η ΕΕ δεν έχει πλέον χρόνο για να αποκτήσει στρατηγική αυτονομία. Η εποχή των ψευδαισθήσεων έχει τελειώσει.

 

 Το πλαίσιο: Η Αμερικανική Ασπίδα αποσύρεται

Η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ επιβεβαίωσε αυτό που πολλοί στην Ευρώπη φοβόντουσαν -και αυτό που κάποιοι ακόμη ήλπιζαν να διαψεύσουν: η διατλαντική εταιρική σχέση, όπως την ξέραμε, δεν είναι πλέον δεδομένη. Με την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία, πλαισιωμένη από ιδεολογικά ευθυγραμμισμένες προσωπικότητες όπως ο αντιπρόεδρος J.D. Vance, οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέστησαν αδιαμφισβήτητα σαφή τη στάση τους: η δέσμευσή τους στην Ευρώπη είναι υπό όρους, ελάχιστη και συναλλακτική.

«Η Ευρώπη πρέπει να είναι μια δύναμη ικανή να μιλάει με μια φωνή και να ενεργεί ως ενιαία οντότητα» Charles de Gaulle

Καθ' όλη τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ο Τραμπ επανέλαβε τα ίδια θέματα από την πρώτη του θητεία - μόνο που αυτή τη φορά με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα. Αμφισβήτησε την προθυμία της Αμερικής να υπερασπιστεί τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, άφησε να εννοηθεί ότι θα αποσύρει εντελώς την υποστήριξη προς την Ουκρανία και έδειξε ανοιχτή περιφρόνηση για αυτό που αποκαλεί «ελεύθερη οδήγηση» της Ευρώπης. Ο στενός σύμμαχός του, ο Βανς, επανέλαβε παρόμοια συναισθήματα, ζητώντας μια «εξωτερική πολιτική πρώτα η Αμερική» και χλευάζοντας τις ευρωπαϊκές προσπάθειες να επηρεάσουν τις στρατηγικές επιλογές των ΗΠΑ.

Αυτό δεν είναι απλώς ρητορική. Οι εμπορικές εντάσεις κλιμακώνονται εκ νέου. Οι δασμοί επανέρχονται στο τραπέζι. Η βοήθεια προς την Ουκρανία έχει σταματήσει ή καθυστερήσει. Και η προσοχή της Αμερικής στρέφεται όλο και περισσότερο προς τις εσωτερικές διαιρέσεις και την αντιπαλότητά της με την Κίνα. Η Ευρώπη, που κάποτε ήταν ο προνομιακός εταίρος, τώρα είναι απλώς μια ακόμη περιοχή στην παγκόσμια ιεραρχία - και όλο και περισσότερο μια περιοχή χωρίς προστασία.

Η αυστηρή προειδοποίηση του Ντε Γκωλ

Εν μέσω αυτής της γεωπολιτικής αναστάτωσης, τα λόγια του στρατηγού Σαρλ ντε Γκωλ αντηχούν πιο δυνατά από ποτέ. Πάνω από εξήντα χρόνια πριν, προειδοποιούσε:

    «Η Ευρώπη δεν πρέπει να είναι υποτελής ούτε των Ηνωμένων Πολιτειών ούτε της Σοβιετικής Ένωσης. Η Ευρώπη πρέπει να είναι ο εαυτός της».

Το όραμα του Ντε Γκωλ δεν ήταν απομονωτικό, αλλά κυρίαρχο. Οραματιζόταν μια Ευρώπη των εθνών, ενωμένη με σκοπό, ικανή να διεκδικήσει τον εαυτό της ως ανεξάρτητο πόλο στις παγκόσμιες υποθέσεις. Αντιτάχθηκε στην υπερβολική εξάρτηση από εξωτερικές δυνάμεις και επέμεινε σε μια Ευρώπη που θα μπορούσε να υπερασπιστεί τις αξίες της, τον πολιτισμό της και την ασφάλειά της με τους δικούς της όρους.

Πολλοί στην εποχή του απέρριψαν αυτές τις προειδοποιήσεις. Στο μεταπολεμικό πλαίσιο της αμερικανικής προστασίας και της σοβιετικής απειλής, οι δηλώσεις του θεωρήθηκαν ιδεαλιστικές, ακόμη και αντιφατικές. Αλλά τώρα, φαίνονται προφητικές.

Από την ανάγκη για μια αυτόνομη ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική μέχρι τη σημασία της γαλλογερμανικής συνεργασίας ως σταθεροποιητικής δύναμης, το δόγμα του Ντε Γκωλ έθεσε τα θεμέλια για ένα όραμα για το οποίο η Ευρώπη μιλούσε επί δεκαετίες, αλλά δεν κατάφερε να το υλοποιήσει. Η στρατηγική αυτονομία έγινε ένα σύνθημα, αλλά σπάνια κάτι περισσότερο από μια λέξη. Και τώρα, αυτή η αμέλεια επέστρεψε στο σπίτι της.

Η Ευρώπη συμφιλιώνεται με την πραγματικότητα

Για πάρα πολύ καιρό, η προσέγγιση της Ευρώπης για την ασφάλεια και την παγκόσμια επιρροή στηριζόταν σε βολικές υποθέσεις. Οι ΗΠΑ θα υπερασπίζονταν πάντα την ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ. Η Ουάσινγκτον θα χρηματοδοτούσε τη στρατιωτική αποτροπή. Το διατλαντικό εμπόριο θα παρέμενε προνομιακό. Αυτή η εποχή έχει πλέον τελειώσει.

Οι ηγέτες, οι πολίτες και η στρατηγική κοινότητα της Ευρώπης, όπως οι δεξαμενές σκέψης και τα ερευνητικά ινστιτούτα, αντιμετωπίζουν επιτέλους μια απογοητευτική αλήθεια: η Ευρώπη είναι μόνη της. Μόνη με τη δική της βιομηχανική βάση, τις κατακερματισμένες στρατιωτικές της δυνατότητες, την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ενέργειας και τη μέτρια ψηφιακή της υποδομή. Μόνη της σε έναν κόσμο όπου οι μεγάλες δυνάμεις ενεργούν με βάση το προσωπικό συμφέρον και όχι τις κοινές αξίες.

Αλλά ίσως, παραδόξως, αυτή η στιγμή της εγκατάλειψης είναι επίσης η στιγμή της ωριμότητας. Η Ευρώπη δεν έχει άλλη επιλογή από το να αναλάβει την ευθύνη για το μέλλον της. Δεν μπορεί πλέον να αναθέσει την άμυνά της σε τρίτους, ούτε να αναβάλει τις στρατηγικές αποφάσεις της στην Ουάσιγκτον.

Η έκκληση του Ντε Γκωλ για μια «Ευρώπη που είναι πολιτισμός» αποκτά νέο νόημα το 2025. Δεν έχει να κάνει μόνο με τη γεωγραφία ή τις συνθήκες - έχει να κάνει με τη δράση, την κυριαρχία και τη βούληση για δράση.

Η πορεία της Ευρώπης προς τα εμπρός

Η Ευρώπη πρέπει τώρα να μετατρέψει αυτή τη στρατηγική μοναξιά σε στρατηγική ευκαιρία. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προχωρήσει πολύ πέρα από τις συνόδους κορυφής και τις δηλώσεις:
 

🔵 Μια αξιόπιστη κοινή αμυντική στρατηγική, με πραγματικές επενδύσεις σε δυνατότητες, διαλειτουργικότητα και κοινές δομές διοίκησης. Αυτό δεν θα πρέπει να αντιτίθεται στο ΝΑΤΟ, αλλά να το συμπληρώνει, ενώ παράλληλα θα πρέπει να προετοιμάζεται για σενάρια όπου το ΝΑΤΟ παραπαίει.

🔵 Μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, ικανή να μεσολαβεί και να δρα σε πολυπολικές συγκρούσεις, μεταξύ άλλων στην Ανατολική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Σαχέλ - περιοχές όπου οι ΗΠΑ υποχωρούν.

🔵 Βιομηχανική και τεχνολογική κυριαρχία, ιδίως στους τομείς της ενέργειας, της άμυνας και της ψηφιακής τεχνολογίας, ώστε να μειωθεί η έκθεση σε ξένες εξαρτήσεις.

🔵 Πολιτιστική και πολιτική ανανέωση, υπενθυμίζοντας στους Ευρωπαίους πολίτες ότι η κυριαρχία δεν είναι εθνικιστική αναδρομή, αλλά προϋπόθεση για τη δημοκρατία, την αξιοπρέπεια και την ειρήνη.

Το τέλος των ψευδαισθήσεων είναι επώδυνο, αλλά αναγκαίο. Η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να αντέξει την πολυτέλεια της στρατηγικής αφέλειας και των προκλήσεων της ασφάλειας και της ανταγωνιστικότητάς της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν στραφεί προς τα μέσα και έχουν επικεντρωθεί στην άνοδο της Κίνας. Η διεθνής τάξη κατακερματίζεται.

Η Ευρώπη πρέπει τώρα να απαντήσει στην πρόκληση του Ντε Γκωλ - όχι με νοσταλγία, αλλά με δράση.

    «Η Ευρώπη πρέπει να είναι μια δύναμη ικανή να μιλάει με μια φωνή και να ενεργεί ως ενιαία οντότητα».
    - Charles de Gaulle

Ο καιρός για ωραίες ομιλίες και διαλέξεις στους άλλους έχει τελειώσει. Η ώρα της δράσης είναι τώρα.

 

Ricardo Martins 

-Διδακτορικό στην Κοινωνιολογία, με ειδίκευση στις πολιτικές, την ευρωπαϊκή και παγκόσμια πολιτική και τη γεωπολιτική

 

journal-neo.su 

 

diodotos-k-t.blogspot.com