Η εύρεση των λειψάνων του Τιμίου Προδρόμου στη Βουλγαρία & σχετικό ντοκιμαντέρ - Παρουσίαση της ανακάλυψης, σκέψεις, κρίσεις, σχόλια.

Πηγές: Απόσπασμα – χωρίς τις υποσημειώσεις – από την προς δημοσίευσιν μελέτη του Βασιλείου Ταμιωλάκη "Ιστορική Έρευνα περί των Τιμίων Λειψάνων και των Θαυμάτων του Τιμίου Ενδόξου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου". "Πενταπόσταγμα" και "Ιστολόγιο Θεολογικών Μελετών".

Αναδημοσίευση από: http://o-nekros.blogspot.com

Η ανακάλυψη τιμίων λειψάνων του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στο νησί «Άγιος Ιωάννης» στη Βυζαντινή Σωζόπολη, στη σημερινή Βουλγαρία.

Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ 


Στις αρχές του 2010 έγινε μια σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη. Στο νησί «Άγιος Ιωάννης» («Sveti Ivan»), που βρίσκεται στη Μαύρη Θάλασσα, απέναντι από την αρχαία Απολλωνία και βυζαντινή Σωζόπολη, στη σημερινή Βουλγαρία, έγιναν ανασκαφές στον ναό της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού, που χρονολογείται τον πέμπτο αιώνα. Ο αρχηγός της αρχαιολογικής αποστολής που έκανε την ανασκαφή και βρήκε τα λείψανα ήταν ο KazimirPopkonstantinov. Στις ανασκαφές βρέθηκε κάτω από το ιερό μια μαρμάρινη λειψανοθήκη, που περιείχε κάποια οστά, και μια μικρότερη άδεια πέτρινη λειψανοθήκη. Η επιγραφή στη μικρή λειψανοθήκη έφερε το όνομα του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού, την ημέρα της εορτής των γενεθλίων του (24 Ιουνίου) και αίτηση βοήθειας προς τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο για χάρη κάποιου Θωμά (ΚΥΡΙΕ ΒΟΗΘΕΙ ΤΟΝ ΔΟΥΛΟΝ ΣΟΥ ΘΩΜΑΝ… ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ 24 ΙΟΥΝΙΟΥ). Τα ευρήματα, λοιπόν, έδειχναν πως επρόκειτο για τα τίμια οστά του Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. 


Ένθουσιασμός προκλήθηκε στο Ορθόδοξο πλήρωμα. Τα λείψανα μεταφέρθηκαν στη Σωζόπολη. Η λειψανοθήκη ανοίχτηκε ενώπιον του πλήθους σε μια μεγαλόπρεπη τελετή. Περιείχε έξι τμήματα ανθρώπινων οστών. Ένα τμήμα σιαγόνας, ένα δόντι, ένα τμήμα οστέος πλευράς, ένα οστούν καρπού, ένα οστούν από το δεξί πόδι και ένα οστούν από το δεξί χέρι. Πλήθη Χριστιανών μετέβησαν για να συμμετάσχουν στις ιερές τελετές. Η υπόθεση έλαβε μεγάλη δημοσιότητα. Ο πρόεδρος της Βουλγαρίας Boyko Borisov δώρησε μια λειψανοθήκη από χρυσό και άργυρο, για να τοποθετηθούν τα οστά. Η ανακάλυψη παρουσιάστηκε σε πολλά διεθνή μέσα ενημέρωσης. Βέβαια, όλη αυτή η δημοσιότητα είχε και μια ατυχή συνέπεια. Τα οστά εκλάπησαν. Ο τοπικός Επίσκοπος έκανε δημόσια έκκληση για την επιστροφή τους, εξαπολύοντας και φοβερά επιτίμια στους ανώνυμους ληστές. Τελικά, η λειψανοθήκη επιστράφηκε με πέντε από τα έξι οστά. Το ένα οστούν δεν επιστράφηκε.


Αεροφωτογραφία, όπου διακρίνονται τα ερείπια των δύο ναών ( του πέμπτου αιώνα και του νεώτερου )

Οι τοπικές εκκλησιαστικές αρχές δεν αρκέστηκαν στις αρχαιολογικές μαρτυρίες. Αποφάσισαν να προχωρήσουν σε μια λεπτομερή επιστημονική εξέταση των οστών, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η ταυτότητα και αυθεντικότητα των λειψάνων. Συγκάλεσαν μια επιστημονική ομάδα με ειδικούς διαφόρων ειδικοτήτων. Στην όλη προσπάθεια συνεισέφερε ηNational Geographic Society. Το Discovery Channel παρακολούθησε την όλη διαδικασία και την παρουσίασε σε σχετικό ντοκιμαντέρ, που κυκλοφόρησε το 2012. Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει η ιστορικός Candida Moss, ειδικός στην πρώιμη χριστιανική ιστορία.



Η ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ

Όλα τα ευρήματα εξετάστηκαν διεξοδικά. Οι λειψανοθήκες εξετάστηκαν στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Σόφιας από την Rossina Kostova, που ειδικεύεται στην πρώιμη αρχαιολογία, και τον Al. Sultanov. Η μικρή πέτρινη λειψανοθήκη διαπιστώθηκε πως αποτελείται από μαλακή ηφαιστειογενή πέτρα, και, πιθανότατα, προήλθε από την Καππαδοκία, όπου υπάρχει τέτοιο υλικό. Η μαρμάρινη σαρκοφάγος ανήκει σ’ ένα τύπο λειψανοθήκης, που, σύμφωνα με ιστορικές και αρχαιολογικές μαρτυρίες, αναπτύχθηκε και χρησιμοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη τον πέμπτο και έκτο αιώνα, την ίδια εποχή, που υπολογίζεται πως τα οστά του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού μεταφέρθηκαν στο νησί « Άγιος Ιωάννης ». Το μάρμαρο, απ’ το οποίο κατασκευάστηκε η λειψανοθήκη, είναι πολύ πιθανόν να προέρχεται από κάποιο νησί του Αιγαίου Πελάγους. Η επιγραφή, που εξετάστηκε απ’ τον ειδικό στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Νικολάι Σαράνκοφ, έδειξε και αυτή μια χρονολογία γύρω στον 5ο με 6ο αιώνα.



Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα πως τον 5ο ή 6ο αιώνα ο Θωμάς, άρχοντας της Κωνσταντινούπολης, δώρησε τα οστά στη μονή της νήσου « Άγιος Ιωάννης », ως πάτρωνας, ή, ίσως, και ιδρυτής της Μονής. Τα μετέφερε μέσα στη μικρή πέτρινη λειψανοθήκη. Κατόπιν, τα οστά τοποθετήθηκαν στη μαρμάρινη λειψανοθήκη.


Η ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ
Ο πρώτος που εξέτασε τα ανθρώπινα οστά, που βρέθηκαν στη λειψανοθήκη, ήταν ο Γιόρνταν Γιορντάνοφ, ειδικός στην ανθρώπινη ανατομία, με περισσότερες από 20.000 εξετάσεις οστών στο ενεργητικό του. Απ’ το μέγεθος των οστών και τη φθορά του δοντιού συμπέρανε πως τα οστά ανήκαν στον ίδιο άνδρα, περίπου 40 ετών. Στη συνέχεια τα οστά μεταφέρθηκαν στη Σόφια, όπου εξετάστηκαν από δικανικό ανθρωπολόγο. Με τη βοήθεια μηχανημάτων λέιζερ σχηματίστηκαν τρισδιάστατες εικόνες των οστών, που βοήθησαν στην εξαγωγή σχετικών επιστημονικών συμπερασμάτων.
Στη συνέχεια, τα τίμια λείψανα υποβλήθηκαν σε ραδιοχρονολόγηση και εξέταση DNA. Και οι δύο αυτές εξετάσεις χρηματοδοτήθηκαν απ’ το National Geographic Society’ s Expedition’ s Council (στην εταιρεία ανήκει και το National Geographic News και, βέβαια, τοNational Geographic Channel).


 Η ραδιοχρονολόγηση έγινε σε πανεπιστημιακό εργαστήριο της Οξφόρδης απ’ τουςThomas Higham και Christopher Ramsey, καθηγητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Τρία οστά μπήκαν σε ειδικό οξύ, ώστε να διαχωριστεί το χρονολογήσιμο υλικό, η πρωτεΐνη, απ’ το οστούν. Απ’ αυτά, τελικά, μόνο ένα οστούν είχε αρκετό κολλαγόνο, ώστε να γίνει ραδιοχρονολόγηση. Η ραδιοχρονολόγηση αυτού του οστέος έδωσε μια χρονολογία μεταξύ 5 και 75 μ.Χ., με πιθανότερο σημείο το μέσον αυτής της περιόδου, δηλαδή το 30-35 μ.Χ.. Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος μαρτύρησε περί το 30 μ.Χ.. Τα δεδομένα ταιριάζουν.

Οι Dr Hannes Schroeder και Pr. Eske Willerslev, του Πανεπιστημίου της Κοπενχάγης, κλήθηκαν να φτιάξουν το γενετικό προφίλ του ανθρώπου, τα οστά του οποίου βρέθηκαν στην ανασκαφή. Οι δύο επιστήμονες αναπαρέστησαν τη μιτοχονδριακή γενετική ακολουθία από τρία ανθρώπινα οστά ( δόντι και δύο οστά ). Διαπιστώθηκε πως και τα τρία οστά ανήκαν στον ίδιο άνδρα. Η μιτοχονδριακή γενετική ακολουθία, που έδειξε η εργαστηριακή εξέταση, είναι πολύ συχνή στην εγγύς Ανατολή. Τα δεδομένα, όχι μόνο δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο τα οστά να είναι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, αλλά, αντίθετα, το στηρίζουν.

ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΕΥΡΕΣΗΣ

Η εύρεση οστών του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου είναι ένα γεγονός σημαντικότατο για την Ορθοδοξία. Δεν είναι τυχαίο πως στο Ορθόδοξο Εορτολόγιο εορτάζoνται τρεις ευρέσεις της Τιμίας Κάρας του Βαπτιστού Ιωάννου. Στο ρωσικό εορτολόγιο εορτάζεται στις 12 Οκτωβρίου η μεταφορά της χείρας του Βαπτιστού απ’ τη Μάλτα στη Gatchina (το 1799). Και είμαστε βέβαιοι πως στην τοπική Βουλγαρική Εκκλησία θα εορτάζεται και η πρόσφατη εύρεση των οστών αυτού που υπήρξε ο «Μεῖζων ἐν γεννητοῖς γυναικῶν».

Επίσης, η επιστημονική εξέταση των ευρημάτων της ανασκαφής γενικά, και των ιερών λειψάνων του Τιμίου Προδρόμου ειδικότερα, ανέδειξε την ιστορικότητα του Χριστιανισμού. Αλλά και κατέδειξε την αυθεντικότητα των ιερών κειμηλίων της Ορθοδοξίας. Οι επιστήμονες που εξέτασαν τα ιερά οστά εντυπωσιάστηκαν απ’ την – αναπάντεχη γι’ αυτούς – συμφωνία των πορισμάτων της επιστημονικής έρευνας με την εκκλησιαστική παράδοση, που κληροδότησε ως αυθεντικά τα ιερά κειμήλια. Υπ’ αυτή την έννοια, η όλη προσπάθεια είχε θετικά και εποικοδομητικά αποτελέσματα.

Ειδικότερα, δεικνύεται η αυθεντικότητα των κειμηλίων, που η ιστορία τους φτάνει στο Βυζάντιο. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για μας, αφού τα κειμήλια που υπάρχουν στην Ορθόδοξη Ανατολή ανάγονται στους βυζαντινούς χρόνους. Πολλά κειμήλια, που φυλάσσονται στο Άγιον Όρος, είναι δωρεές Βυζαντινών Αυτοκρατόρων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο Τίμιος Σταυρός της Ι.Μ. Σουμελά και οι Σταυροί με τεμάχια Τιμίου Ξύλου, που φυλάσσονται στην Ιερά Μονή Ξηροποτάμου. Η Τιμία Ζώνη, που φυλάσσεται στην Ι.Μ. Βατοπαιδίου, είναι δώρο του Αυτοκράτορα Ιωάννου του Καντακουζηνού, ο οποίος μόνασε στην Ιερά Μονή. Το ζήτημα της πλαστότητας των κειμηλίων αφορά, κυρίως, στην Ευρώπη, όπου οι Σταυροφόροι κόμισαν λείψανα απ’ την Ανατολή, που υποτίθεται πως ήταν αυθεντικά. Και, βέβαια, κάποια, πράγματι, ήταν. Κάποια, όμως, ήταν πλαστά. Αντίθετα, τα περισσότερα κειμήλια που φυλάσσονται στο Άγιο Όρος, τα Ιεροσόλυμα και τις διάφορες αρχαίες μονές, δωρήθηκαν σ’ αυτούς τους τόπους απ’ την Κωνσταντινούπολη. Και αυτά είχαν αυθεντική προέλευση. 
Συγκεντρώθηκαν εκεί μια εποχή κοντά στα γεγονότα δημιουργίας των κειμηλίων. Η Αγία Ελένη επισκέφτηκε τους Αγίους Τόπους τρεις μόλις αιώνες μετά τα γεγονότα της ιεράς ιστορίας. Και η Κωνσταντινούπολη ήταν κοντά στους Αγίους Τόπους. Και, βέβαια, είχε την κυριότητα αυτών των περιοχών. Ο τόπος και ο χρόνος της εύρεσης των ιερών κειμηλίων της Ορθοδοξίας είναι πολύ κοντά ή ακόμη και ταυτίζεται με τον τόπο και χρόνο της δημιουργίας τους. Έτσι, ο Τίμιος Σταυρός βρέθηκε εκεί που σταυρώθηκε ο Χριστός, τρεις μόλις αιώνες μετά τη Σταύρωση του Κυρίου. Ο τόπος, όπου φυλάσσεται σήμερα ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, είναι ο ίδιος, όπου ετάφη πριν 11 περίπου αιώνες. Το ιερό σκήνωμα ποτέ δεν μετακινήθηκε. Δεν είναι διόλου παράδοξο να φυλάσσονται οστά του Αγίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου στο σκευοφυλάκιο του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, αφού η Μονή του Αγίου βρίσκεται τόσο κοντά στα Ιεροσόλυμα και ανήκει στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου. Πολλά κειμήλια δεν γνώρισαν παρά ελάχιστες μετακινήσεις και η δωρεά τους συνοδεύτηκε με επίσημα έγγραφα. Είναι λείψανα με ιστορία. Αλλά και στη Δύση δεν είναι όλα τα λείψανα πλαστά. Ειδικά, τα λείψανα Αγίων της Δυτικής Χριστιανοσύνης έχουν, προφανώς, αυθεντική προέλευση. Δεν υπάρχει τίποτε παράδοξο στο να φυλάσσονται τα οστά του βρετανού Αγίου Βέδα στην Βρετανία.


 Ένα ντοκιμαντέρ για τα λείψανα του Τιμίου Προδρόμου (video)


"Ν": Το ακόλουθο απόσπασμα (που κατά βάσιν υπάρχει και στις αρχικές πηγές, αλλά χωρίς υποσημειώσεις) το αναδημοσιεύουμε από το Αγιορείτικο Βήμα, μέχρι & τις υποσημειώσεις κάτω από το βίντεο. Στη συνέχεια επιστρέφουμε στην αναδημοσίευση από τις αρχικές πηγές.Η μελέτη του Δρος Β. Ταμιωλάκη για τις εκδοχές των ευρέσεων των ιερών λειψάνων του Τιμίου Προδρόμου πραγματεύεται πλέον την αναφορά στις μαρτυρίες για τη Βουλγαρία.
Επιπλέον, μάς παραθέτει την περίπτωση ενός σχετικού ντοκιμαντέρ, καταδεικνύοντας τον – αν μη τι άλλο – επιπόλαιο τρόπο με τον οποίο τα μέσα ενημέρωσης προσεγγίζουν τα θρησκευτικά ζητήματα.

Κάτι άλλο που πρέπει να διευκρινίσουμε, σχετικό με την παραπάνω ψευδή αναφορά, έχει να κάνει με τον από αφελή έως ανόητο ισχυρισμό, που, συχνά, προβάλλεται, για να αμφισβητηθεί η αυθεντικότητα των ιερών λειψάνων, πως δεν μπορεί να φυλάσσονται σε διάφορους τόπους λείψανα από κάποιο συγκεκριμένο μέλος κάποιου Αγίου και να είναι όλα αυθεντικά. Η ένσταση αυτή οφείλεται στην αίσθηση πως κάθε μοναστήρι η ναός που φέρεται να έχει την χείρα η την κεφαλή του Μεγάλου Βασιλείου επί παραδείγματι, έχει ολόκληρη την τιμία χείρα η κεφαλή του Αγίου.

Αυτό είναι αναληθές. Συνήθως, οι μονές έχουν ένα μικρό τμήμα οστέος η κάρας κάποιου Αγίου, το οποίο, όμως, τοποθετούν σε μεγάλη λειψανοθήκη, που έχει το σχήμα π.χ. χείρας η κεφαλής, ώστε να καταλαβαίνει ο προσκυνητής πως το οστούν που προσκυνά προέρχεται απ’ το συγκεκριμένο μέρος του σκηνώματος του Αγίου. Εκ πρώτης όψεως, δημιουργείται η εντύπωση πως στη λειψανοθήκη φυλάσσεται ολόκληρη η χείρα η η κεφαλή του Αγίου. Αυτό, όμως, δεν ισχύει. Μια ερώτηση σε κάποιον υπεύθυνο αρκεί για να διαλυθεί αυτή η εντύπωση.

Κάτι ανάλογο ισχυριζόταν με ειρωνεία ο Καλβίνος για τον Τίμιο Σταυρό. Ο Καλβίνος έλεγε πως αν συγκεντρώνονταν όλα τα τμήματα του Τιμίου Σταυρού, που εκτίθεντο σε προσκύνηση, θα ήταν αρκετά για να αποτελέσουν το φορτίο ενός ολόκληρου πλοίου. Όμως, ο Charles Rohault de Fleury, σε επιστημονική του έρευνα, απέδειξε πως ακόμη και το διπλάσιο όλων των τμημάτων Τιμίου Ξύλου που σώζονται, δεν θα αρκούσε για να καλύψει έστω και το εν δέκατον ενός Ρωμαϊκού Σταυρού[53]. H Anatole Frolow, σε πρόσφατη έρευνά της, κατέληξε σε ανάλογα συμπεράσματα[54].


ΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΤΟΥ DISCOVERY CHANNEL

Χρήσιμο είναι να κάνουμε και κάποια σχόλια για το σχετικό ντοκιμαντέρ του Discovery Channel. Η όλη διαδικασία της εξέτασης των λειψάνων περιγράφεται στο ντοκιμαντέρ με επάρκεια. Και το ντοκιμαντέρ είναι χρήσιμο, γιατί παρουσιάζει έναν επιστημονικό τρόπο διερεύνησης της αυθεντικότητας ενός κειμηλίου. Αρχαιολογική και ιστορική έρευνα, επιστημονική εξέταση. Βέβαια, υπάρχουν ελλείψεις. Επί παραδείγματι, δεν αναφέρονται οι αρχαίες μαρτυρίες, σχετικά με το που φυλάσσονταν τα οστά του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, και πως, τελικά, κατέληξαν στην Κωνσταντινούπολη, από όπου, προφανώς, μεταφέρθηκαν στο νησί «Άγιος Ιωάννης». Παρόμοιες ελλείψεις έχουμε διαπιστώσει και σε άλλα ξένα ντοκιμαντέρ, ελλείψεις στο πεδίο της ιστορικής εξέτασης των αρχαίων μαρτυριών.

Ακόμη περισσότερο, το ντοκιμαντέρ νοσεί στο πεδίο της Θεολογίας, και, πιο συγκεκριμένα, στον τρόπο παρουσίασης της προσωπικότητας του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Τα διάφορα σχόλια του αφηγητή και κάποιων άλλων σχολιαστών που εμφανίζονται στο ντοκιμαντέρ (αυτά τα σχόλια έχουν αφαιρεθεί από το βίντεο που παρουσιάζουμε) δίνουν μια, τελείως, εσφαλμένη θεώρηση για το πρόσωπο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Αγνοούνται πολλά ιστορικά στοιχεία που αναφέρονται στην Καινή Διαθήκη, ενώ αυτά που αναφέρονται, αναφέρονται αποσπασματικά και παρερμηνεύονται. Το αποτέλεσμα είναι κάθε άλλο παρά συμβατό με τα πραγματικά στοιχεία που έχουμε για τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή.

Σε τελική ανάλυση, τα στοιχεία που δίνουν τα Ευαγγέλια για τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο είναι τα κύρια και σημαντικότερα στοιχεία που έχουμε, ενώ μια σχετική αναφορά του Ιώσηπου δεν έρχεται σε αντίθεση με τις ευαγγελικές μαρτυρίες. Γιατί αυτά τα στοιχεία αγνοούνται τόσο συστηματικά; Γιατί παρερμηνεύονται; Και γιατί, αντί αυτών των στοιχείων, προτιμάται μια σειρά από παντελώς αστήρικτες εικασίες; Και σ’ αυτή την περίπτωση, όπως και σε τόσες άλλες, η αιτία και ο στόχος συμπλέκονται. Και, για άλλη μια φορά, ο τελικός στόχος είναι το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα δεν είναι άλλο παρά η αμφισβήτηση της θεότητάς του.

Η εικόνα που δίνει το ντοκυμαντέρ για τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο είναι παρόμοια με αυτήν που δίνει ο άθεος Ρενάν στο έργο του Ο βίος του Ιησού [55]. Άλλωστε, και η Candida Moss, που παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ, κινείται στο χώρο της αναθεωρητικής θεολογίας[56]. Τελικά, το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι, άκρως, παραπλανητικό. Οι παραγωγοί παίρνουν αφορμή από την εύρεση των λειψάνων του τιμίου Ιωάννου του Προδρόμου, για να κάνουν το, ακριβώς, αντίθετο από αυτό που έκανε ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος. Ο τίμιος Πρόδρομος έδειξε τον Ιησού ως τον Χριστό, ως τον Μεσσία. Αυτοί κάνουν το αντίθετο. Μιλώντας για τον Πρόδρομο, επιχειρούν να αποδομήσουν το έργο του Προδρόμου. Μιλώντας γι’ αυτόν που, δείχνοντας τον Ιησού Χριστό, είπε: «Ίδε ο αμνός του Θεού… Ούτός εστιν ο Υιός του Θεού»[57], αυτοί λένε πως δεν είναι.

Εν πάση περιπτώσει. Είμαστε βέβαιοι πως οι εκκλησιαστικές αρχές, που κάλεσαν τη National Geographic Society να συντονίσει την όλη προσπάθεια και επέτρεψαν στο Discovery Channel να την παρουσιάσει, είχαν καλές προθέσεις. Επεδίωξαν την απόδειξη της αυθεντικότητας των λειψάνων του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού. Και θεώρησαν πως η εμπλοκή του Discovery Channel στην όλη διαδικασία θα συνέβαλλε στη γνωστοποίηση του θέματος στο ευρύ κοινό.
Πιστεύουμε, όμως, πως η Εκκλησία θα έπρεπε, ταυτόχρονα, να ζητήσει να έχει και κάποιο λόγο στο τελικό αποτέλεσμα που θα προέκυπτε. Και, αν δεν δεχόταν το Discovery Channel μια τέτοια ανάμειξη της Εκκλησίας, τότε υπήρχε και άλλη λύση. Θα μπορούσε η Εκκλησία να συνεργαστεί με κάποιον άλλο τηλεοπτικό η κινηματογραφικό οργανισμό, ώστε η παραγωγή να είναι κοινή και η παρουσίαση του θέματος να γίνει με τους σωστούς, με τους δικούς της όρους. Αυτό θα εξασφάλιζε τη σωστή, και από θεολογική άποψη, παρουσίαση της όλης υπόθεσης.


Σημειώσεις από τα ανωτέρω:

[53] Βλ. Charles Rohault de Fleury, Memoire sur les instruments de la passion de N. S. J. C., Paris 1870.

[54] Βλ. Anatole Frolow, « The Veneration of the Relics of the True Cross at the End of the Sixth and the Beginning of the Seventh Centuries », St. Vladimir’ s Seminary Quarterly, 2, 1 ( Χειμώνας 1958 ) και AtlaReligion ( 22 Φεβρουαρίου 2004 ). Βλ. και Anatole Frolow, La relique de la Vraie Croix: recherches sur le developpement d’ un culte, Paris 1961.

[55] Βλ. Εrnest Renan, Βίος του Ιησού, Μεταφρασθείς εκ της 13ης οριστικής γαλλικής εκδόσεως υπό Αρίστου Καμπάνη, Εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα 2003, σελ. 142-155 και 210-217. Η εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου που δίνει το ντοκιμαντέρ, θυμίζει, επίσης, διδασκαλίες της ιουδαΐζουσας και γνωστικίζουσας θρησκείας των Μανδαίων, που υπερτόνιζαν την αξία του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, σε βάρος του Θεανθρώπου. Για την περί Ιωάννου του Προδρόμου διδασκαλία των Μανδαίων βλ. Γεωργίου Στογιόγλου, « Μανδαίοι », Θ.Η.Ε., τ. 8, 551, και Γερασίμου-Χρυσοστόμου Σ. Ζαφείρη, Μητροπολίτου Γαρδικίου, Τα προευαγγελικά κείμενα, Η μαρτυρία των Πατέρων περί της αρχικής μορφής της Ευαγγελικής Παραδόσεως και η αξία των Πατερικών Βιβλικών Παραθέσεων, Ανάτυπον εκ της « Θεολογίας », Αθήναι 1978, σελ. 135-136. Σχετικά στοιχεία παρατίθενται και στο έργο του Γεωργίου Γρατσέα, Ιωάννης ο Βαπτιστής βάσει των Πηγών, Αθήνα 1968.

[56] Μόλις πριν μερικούς μήνες κυκλοφόρησε το έργο της Candida Moss, The Myth of Persecution, How Early Christians Invented a Story of Martyrdom, HarperOne, London 2013. Σ’ αυτό η συγγραφεύς υποστηρίζει πως οι διωγμοί των Χριστιανών από τους ειδωλολάτρες δεν είναι παρά ένας μύθος.

[57] Βλ. Ιω. 1,29.34.



ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΚΕΙΜΗΛΙΩΝ
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΟΡΙΑ;

Ένα άλλο θέμα, που δεν θα ήταν άσκοπο να θίξουμε, είναι αν θα πρέπει να υπάρχουν όρια στην επιστημονική εξέταση των ποικίλων εκκλησιαστικών κειμηλίων. Το θέμα είναι καυτό και είναι επίκαιρο. Η σχέση μεταξύ Επιστήμης και Πίστης πάντοτε κινούσε, κινεί και θα κινεί το ενδιαφέρον των ανθρώπων. Έχουν γίνει και άλλες επιστημονικές εξετάσεις εκκλησιαστικών κειμηλίων, και σκοπεύουμε να παρουσιάσουμε και άλλα τέτοια θέματα. Ένα είναι βέβαιο. Η επιστημονική εξέταση των ιερών κειμηλίων είναι ένα θέμα που ενδιαφέρει τον κόσμο και, επομένως, και τις κινηματογραφικές εταιρείες και τους δημοσιογράφους. Το θέμα είναι δημοφιλές.
Οι παραδοσιακές τεχνικές της ιστορικής, αρχαιολογικής και γραμματολλογικής εξέτασης εφαρμόζονταν, ανέκαθεν, στην εξέταση των εκκλησιαστικών κειμηλίων. Στις μέρες μας προσετέθησαν και άλλες μέθοδοι, όπως π.χ. η ιατροδικαστική μέθοδος. Και, ουδέποτε, τέθηκε θέμα. Όμως, με τη ραδιοχρονολόγηση ιερών λειψάνων υπάρχει ένα ζήτημα. Πιστεύουμε πως η ραδιοχρονολόγηση ορθοδόξων κειμηλίων δεν ενδείκνυται για τους εξής λόγους.


Κατ’ αρχήν, υπάρχει το ζήτημα της καταστροφής ιερών κειμηλίων. Για την τέλεση της όλης διαδικασίας απαιτείται η καταστροφή ενός τμήματος του κειμηλίου. Για την εξαγωγή ασφαλών αποτελεσμάτων απαιτείται η καταστροφή κάποιων γραμμαρίων του προς χρονολόγησιν υλικού. Στην περίπτωση της χρονολόγησης του ξύλου π.χ. απαιτείται υλικό βάρους 13,6 γραμμαρίων. Όμως, ποιός θα αναλάμβανε την ευθύνη για την καταστροφή π.χ. 13 γραμμαρίων Τιμίου Ξύλου; Η Εκκλησία μας παρέδωσε τα ιερά κειμήλια για να τα τιμούμε και όχι για να τα καταστρέφουμε. Αν οι παπυρολόγοι και οι έφοροι μουσείων είναι απρόθυμοι να καταστρέψουν έναν πάπυρο, για να τον χρονολογήσουν, εμείς δεν θα έπρεπε να είμαστε πιο απρόθυμοι να καταστρέψουμε ιερά κειμήλια; Για τους Χριστιανούς, τα τίμια λείψανα είναι ανεκτίμητα, πιο πολύτιμα και από τον μεγαλύτερο θησαυρό. Η ενδεχόμενη καταστροφή ιερών κειμηλίων εγείρει ακόμη και νομικά ζητήματα, αφού η σύγχρονη νομολογία απαγορεύει την καταστροφή τους.

Επίσης, θα πρέπει να τονίσουμε πως στην Ορθόδοξη Παράδοση, ανέκαθεν, η αυθεντικότητα των κειμηλίων καταδεικνυόταν όχι μόνο με ανθρώπινα μέσα, όπως είναι π.χ. η αρχαιολογική και ιστορική έρευνα, αλλά και με ουράνια σημεία. Απόδειξη της αυθεντικότητας των ιερών κειμηλίων είναι και οι θαυματουργικές ιάσεις, η υπερκόσμια ευωδία, τα ουράνια οράματα. Ας μην ξεχνάμε πως η πρώτη βιβλική αρχαιολόγος, αν όχι η πρώτη αρχαιολόγος γενικά, η Αγία Ελένη, στηρίχτηκε όχι μόνο σε ιστορικά και αρχαιολογικά στοιχεία αλλά και σε ένα θεϊκό σημάδι για να βρει τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου, το κατ’ εξοχήν κειμήλιο της Χριστιανοσύνης, και να τον διακρίνει από τους δύο σταυρούς των ληστών. Με υπόδειξη του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακαρίου, τοποθέτησε διαδοχικά τους τρεις σταυρούς, που είχαν βρεθεί στο Γολγοθά, στο κρεβάτι ενός βαρύτατα ασθενούς. Ο ασθενής θεραπεύτηκε αμέσως μόλις ήρθε σε επαφή με τον Τίμιο Σταυρό. Οι τρεις ευρέσεις της Τιμίας Κάρας του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου συνδέονται με οράματα και θαυματουργίες… Έχουμε, όμως, και πολλά νεότερα ή και σύγχρονα παραδείγματα. Πριν δύο περίπου αιώνες, η εύρεση της Τιμίας Εικόνας της Παναγίας της Μεγαλόχαρης στην Τήνο ήταν αποτέλεσμα θείων εμφανίσεων της Μητέρας του Θεού στην Αγία Πελαγία την Τηνία και άλλα πρόσωπα, και συνδέθηκε με την παύση ενός φοβερού λοιμού και πολυάριθμα άλλα θαύματα.

Τον προηγούμενο αιώνα, οι ανασκαφές στις Καρυές Μυτιλήνης αλλά και στο όρος των Αμώμων, στη Μάκρη Ατικής, κυριολεκτικά, καθοδηγούνταν από τους Αγίους Ραφαήλ, Νικόλαο και Ειρήνη στην πρώτη περίπτωση, και τον Άγιο Εφραίμ τον Νεοφανή στη δεύτερη. Επισφραγίστηκαν από πολλά και εντυπωσιακά θαύματα. Στην Ορθοδοξία το θαύμα δεν είναι, απλά, υπόθεση ιστορικής έρευνας, αλλά είναι συνεχής πραγματικότητα και καθημερινό βίωμα. Πρέπει να τονιστεί πως τα ουράνια πράγματα δεν μπορεί να εξετάζονται αποκλειστικά με γήινα μέσα.

Δείτε επίσης:

Αναλυτική βιογραφία του Τιμίου Προδρόμου